Như vậy, có thể nói rằng việc Trung Quốc sử dụng các loại tàu đánh cá, tàu quân sự trá hình thành tàu ngư chính hoặc hải giám để thực hiện hàng loạt các hành vi xâm phạm chủ quyền lãnh hải nhằm ngăn cản, phá hoại tài sản đối với các hoạt động đánh cá, thăm dò khai thác tài nguyên của Việt Nam tại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ngày càng trở nên trầm trọng hơn.
Để cho công luận hiểu rõ hơn những hành vi vi phạm pháp luật quốc tế của Trung Quốc, chúng tôi, những luật sư thuộc Văn Phòng Luật Sư AIC (AIC Lawyers & Consultants), Đoàn Luật Sư Thành Phố Hà Nội cùng với hàng loạt các luật sư thuộc mười văn phòng và công ty luật khác tại Việt Nam xin được đưa ra những phân tích, nhận định, đánh giá về mặt pháp lý đối với các hành vi này. Đồng thời, với sự hiểu biết của mình, chúng tôi cũng mạnh dạn xin đưa ra một số kiến nghị, đề xuất về định hướng giải quyết vụ việc nhằm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải của Việt Nam tránh sự việc tái diễn gây bất ổn trong khu vực.
Các hành vi vi phạm của Trung Quốc và cơ sở pháp lý chứng minh hành vi vi phạm
Trở lại vụ việc xảy ra với tàu Bình Minh 02 vào ngày 26/5/2011 và tàu Viking II vào ngày 9/6, cả hai trường hợp này các tàu của Việt Nam đều đang hoạt động thăm dò thuộc chủ quyền lãnh hải của Việt Nam theo quy định tại Khoản 1 Điều 76 của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển. Ngoài ra, căn cứ vào Điều 57 và Khoản 1, Điều 77 của Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982 thì tàu Bình Minh 02 và tàu Viking II đều thực hiện việc thăm dò địa chấn tại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và Việt Nam hoàn toàn có chủ quyền đối với việc thăm dò, khai thác trong vùng đặc quyền kinh tế này. Bất cứ quốc gia nào hay bất cứ thế lực nào ngăn cản những hoạt động bình thuờng nhằm mục đích kinh tế của tàu Bình Minh 02 và tàu Viking II là vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc về Luật biển.
| Item 1, Article 76 of United Nations Convention on Law of the sea:
“The continental shelf of a coastal State comprises the seabed and subsoil of the submarine areas that extend beyond its territorial sea throughout the natural prolongation of its land territory to the outer edge of the continental margin, or to a distance of 200 nautical miles from the baselines from which the breadth of the territorial sea is measured where the outer edge of the continental margin does not extend up to that distance”.
Tạm dịch:
Thềm lục địa của một quốc gia ven biển bao gồm đáy biển và lòng đất dưới đáy biển bên ngoài lãnh hải của quốc gia đó, trên toàn bộ phần kéo dài tự nhiên của lãnh thổ đất liền của quốc gia đó cho đến bờ ngoài của rìa lục địa, hoặc đến cách đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải 200 hải lý, khi bờ ngoài của rìa lục địa của quốc gia đó không vượt quá khoảng cách này.
Item 1, Article 77 of United Nations Convention on Law of the sea:
“The coastal State exercises over the continental shelf sovereign rights for the purpose of exploring it and exploiting its natural resources”.
Tạm dịch:
“Quốc gia ven biển được thực thi các quyền thuộc chủ quyền đối với thềm lục địa về mặt thăm dò và khai thác tài nguyên thiên nhiên của mình”.
Article 57 United Nations Convention on Law of the sea:
“The exclusive economic zone shall not extend beyond 200 nautical miles from the baselines from which the breadth of the territorial sea is measured”.
Tạm dịch:
“Vùng đặc quyền về kinh tế không được mở rộng ra quá 200 hải lý kể từ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải”. |
Thứ nhất: Các tàu hải giám và ngư chính Trung Quốc đã xâm phạm vùng biển thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam được quy định tại Điều 57 Công ước Luật biển quốc tế năm 1982.
Thứ hai: Với tư cách là thành viên Liên Hiệp Quốc và của các Công ước quốc tế về biển, các tuyên bố khu vực thì Trung Quốc buộc phải tuân thủ một cách đầy đủ các cam kết của mình. Với hành động đe dọa ngăn cản và phá hoại hoạt động bình thường của các tàu Bình Minh 02 và Viking II nằm sâu trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Trung Quốc cũng đã vi phạm nghiêm trọng Hiến Chương Liên Hiệp Quốc quy định về việc các quốc gia không được tiến hành các hành vi bạo lực hay đe dọa dùng vũ lực để giải quyết các tranh chấp quốc tế.
Thứ ba: Trung Quốc cũng vi phạm nghiêm trọng những cam kết của chính mình được nêu tại Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông - DOC 2002 mà Trung Quốc và ASEAN đã cam kết về việc giải quyết các tranh chấp về biển Đông
| Khoản 3, khoản 4 Điều 2 Hiến chương Liên Hiệp Quốc quy định: (Item 3, 4 Article 2 of Charters of United Nations)
“3. All Members shall settle their international disputes by peaceful means in such a manner that international peace and sercurity and justice are not endangered
4. All Members shall refrain in their international relations from the threat or use of force against the territorial integrity or political independence of any state, or in any other manner inconsistent with the Purposes of the United Nations.”
Tạm dịch:
“3. Tất cả các Thành viên giải quyết các tranh chấp quốc tế của họ bằng biện pháp hòa bình, theo cách không làm nguy hại đến hòa bình và an ninh quốc tế, và công lý.
4. Tất cả các Thành viên đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, hoặc bằng bất cứ phương cách nào trong quan hệ quốc tế nhằm chống lại sự toàn vẹn lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào, là trái với những Mục đích của Liên Hiệp Quốc.”
Điều 301 Hiến chương Liên Hiệp Quốc: (Article 301 of of United Nations Convention on Law of the sea)
“Peaceful uses of the seas
In exercising their rights and performing their duties under this Convention, States Parties shall refrain from any threat or use of force against the territorial integrity or political independence of any State, or in any other manner inconsistent with the principles of international law embodied in the Charter of the United Nations.”
Tạm dịch:
“Việc sử dụng biển vào những mục đích hòa bình
Trong việc áp dụng các quyền và thực hiện nghĩa vụ của mình theo Công ước này, các quốc gia thành viên không được đe dọa hay sử dụng vũ lực để xâm phạm toàn vẹn lãnh thổ hay độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào hoặc không được sử dụng bất kỳ phương cách nào khác trái với các nguyên tắc của pháp luật quốc tế đã được quy định tại trong Hiến chương Liên hợp quốc.”
Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông - DOC 2002:
4. The Parties concerned undertake to resolve their territorial and jurisdictional disputes by peaceful means, without resorting to the threat or use of force, through friendly consultations and negotiations by sovereign states directly concerned, in accordance with universally recognized principles of international law, including the 1982 UN Convention on the Law of the Sea;
5. The Parties undertake to exercise self-restraint in the conduct of activities that would complicate or escalate disputes and affect peace and stability including, among others, refraining from action of inhabiting on the presently uninhabited islands, reefs, shoals, cays, and other features and to handle their differences in a constructive manner.”
Tạm dịch:
4. Các bên liên quan cam kết giải quyết những tranh chấp lãnh thổ và quyền tài phán bằng các biện pháp hòa bình, không đe dọa sử dụng hay sử dụng vũ lực, thông qua tham khảo ý kiến và thương lượng hữu nghị giữa các quốc gia có chủ quyền trực tiếp liên quan, phù hợp với các nguyên tắc được công nhận của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.
5. Các bên liên quan cam kết tự kiềm chế không tiến hành các hoạt động làm phức tạp hoặc gia tăng các tranh chấp và ảnh hưởng tới hòa bình và ổn định, kể cả không tiến hành các hoạt động đưa người đến sinh sống trên các đảo, bãi đá ngầm, bãi cát ngầm, dải đá ngầm và những cấu trúc khác hiện chưa có người sinh sống và xử lý các bất đồng một cách xây dựng.” |
Trong tuyên bố về DOC 2002: Trung Quốc và các nước ASEAN đã sử dụng những cụm từ như: “cam kết giải quyết những tranh chấp lãnh thổ và quyền tài phán bằng các biện pháp hòa bình, không đe dọa sử dụng hay sử dụng vũ lực, không tiến hành các hoạt động làm phức tạp hoặc gia tăng các tranh chấp và ảnh hưởng tới hòa bình và ổn định”. Tuy vậy, Trung Quốc đã dùng bạo lực, cố ý gây hấn đối với Việt Nam, hành động này vi phạm trắng trợn tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông.
Như vậy, với việc liên tục thực hiện các hành vi xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế, cắt cáp, phá hoại, ngăn không cho tiến hành hoạt động thăm dò, nghiên cứu địa chấn của tàu Bình Minh 02 và tàu Viking II, phía Trung Quốc đã vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia của Việt Nam, vi phạm Hiến Chương Liên Hiệp Quốc, Công ước quốc tế về Luật biển 1982 và Tuyên bố về cách ứng xử biển Đông DOC 2002.
Kết luận
Trước những hành động ngang ngược đe dọa sử dụng vũ lực của Trung Quốc xâm phạm tới vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, chúng ta cần giải quyết vấn đề này một cách khôn khéo, linh hoạt, mềm dẻo nhưng cương quyết thông qua con đường ngoại giao, thương lượng trong hòa bình đồng thời kiên quyết đấu tranh trên phương diện pháp lý nhằm đáp trả những hành động bạo lực của Trung Quốc, ngăn chặn nguy cơ tái diễn trong tương lai. Để thực hiện được mục tiêu này, chúng ta cần áp dụng một số biện pháp sau:
Quốc tế hóa vấn đề Biển Đông
Sử dụng các kênh ngoại giao chính thức, các diễn đàn có sự tham gia của cộng đồng quốc tế đặc biệt là các diễn đàn ASEAN trở thành các diễn đàn chính trị khu vực nhằm điều phối quan điểm chung và giành lợi thế trước Trung Quốc. Đồng thời lôi kéo sự quan tâm của cộng đồng thế giới đến các tranh chấp Biển Đông và chỉ ra rằng đây không chỉ là tranh chấp giữa Việt Nam mà còn là tranh chấp của các nước trong khối ASEAN với Trung Quốc. Để thực hiện được mục đích này cần tập hợp đầy đủ các bằng chứng và cơ sở pháp luật để chứng minh các hành vi vi phạm của phía Trung Quốc tại các diễn đàn nêu trên như vừa qua chúng ta đã khéo léo đưa vấn đề Biển Đông ra Hội nghị An ninh Châu Á lần thứ 10 tổ chức tại Singapore mà lãnh đạo Bộ Quốc Phòng đã có những phát biểu được dư luận đánh giá là mang tầm cao chiến lược, đóng góp vào quá trình phát triển ổn định của khu vực.
Công khai hóa vấn đề Biển Đông
Công khai hóa các tranh chấp Biển Đông trước công luận trong nước và quốc tế để từ đó tận dụng báo chí truyền thông trong nước và quốc tế như một phương tiện hữu hiệu chứng minh chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải của Việt Nam và đưa ra những quan điểm khách quan, toàn diện về mọi khía cạnh liên quan đến nguyên nhân tranh chấp và các hành vi vi phạm của phía Trung Quốc. Việc công bố rộng rãi các thông tin này đến toàn thể nhân dân và cộng đồng quốc tế sẽ tạo được sự hiểu biết và ủng hộ mạnh mẽ của dư luận quốc tế đối với Việt Nam.
Đàm phán đa phương
Xây dựng và áp dụng triệt để phương án giải quyết tranh chấp Biển Đông thông qua đàm phán đa phương, tuyệt đối tránh đàm phán song phương với Trung Quốc để không rơi vào trạng thái tự cô lập mình.
Tận dụng lợi thế trong ASEAN, Việt Nam chủ động đưa vấn đề tranh chấp biển Đông ra các diễn đàn khu vực và thúc đẩy các nước ASEAN đặc biệt là các nước có cùng lợi ích trực tiếp tại biển Đông cùng hợp tác với Việt Nam đàm phán với Trung Quốc. Để đạt được mục tiêu này, cần thiết phải đưa ra những thông điệp đối với các nước trong khu vực có đường biên giới chung trên biển với Trung Quốc cảnh báo về việc lợi ích của chính họ cũng sẽ bị xâm phạm đồng thời khuyến khích hợp tác giữa các quốc gia ASEAN nêu cao tinh thần đoàn kết chống lại chủ trương “đường 9 khúc” của Trung Quốc. Bằng những hành động cụ thể chứng minh cho họ thấy “môi hở thì răng lạnh”, hôm nay chủ quyền của Việt Nam bị xâm phạm thì ngày mai sẽ tới lượt đất nước họ. Từ đó, các nước cùng có lợi ích tại Biển Đông cùng với các quốc gia khác có lợi ích kinh tế liên quan cùng tham gia đàm phán đa phương với Trung Quốc trong quá trình giải quyết tranh chấp Biển Đông.
Nhằm đối phó với các tình huống có nguy cơ tái diễn tương tự như vụ tàu Bình Minh 02, tàu Viking II chúng ta cần có những hành động cụ thể
Xây dựng lực lượng bán quân sự trên biển nhằm mục đích bảo vệ an toàn tốt nhất cho các hoạt động kinh tế diễn ra hàng ngày trên biển như: khai thác khoáng sản, đánh bắt, nuôi trồng thủy sản cùng các hoạt động khác diễn ra trên biển. Đây là phòng tuyến đầu tiên, là lực lượng thường trực trong mọi trường hợp nếu xảy ra sự cố họ có nhiệm vụ tiên phong bảo vệ vùng biển, đảo kết hợp nhuần nhuyễn với lực lượng an ninh, quốc phòng bảo đảm an toàn cho mọi hoạt động trên biển, đồng thời sẽ đáp trả khi cần thiết.
Đề xuất
Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam với tư cách là quốc gia bị Trung Quốc xâm phạm lãnh hải, xâm phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia của Việt Nam đối với vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam, cần thiết phải áp dụng các biện pháp kiên quyết nhằm tự vệ mà vẫn tránh được các hành động thiếu kiềm chế dẫn đến xung đột leo thang hoặc tranh chấp vũ trang trên biển. Theo đó, việc đấu tranh trên mặt trận pháp lý là cần thiết, hữu hiệu và vô cùng quan trọng. Đồng thời, PVN với tư cách là đơn vị bị thiệt hại về tài sản do các hành vi vi phạm của Trung Quốc, ngay lập tức cần thiết phải có phản ứng quyết liệt bằng cách khởi kiện Trung Quốc ra cơ quan tài phán quốc tế yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại về tài sản. Việc khởi kiện sẽ tạo ra một tiếng nói chung thể hiện ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải của Việt Nam sẽ tạo uy tín cho Việt Nam trước cộng đồng thế giới đồng thời cũng để cho công luận quốc tế có được cái nhìn xác thực, khách quan đối với các tranh chấp tại Biển Đông với Trung Quốc mà Việt Nam chỉ là một trong những quốc gia đang phải đối mặt với thách thức này.
Để thực hiện được mục tiêu này chúng tôi xin được đưa ra đề xuất như sau:
Về phía Chính phủ Việt Nam
Cần phải có những hành động mạnh mẽ thể hiện ý chí quyết tâm trong việc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam đối với các vùng biển và hải đảo thuộc chủ quyền của Việt Nam. Các hành động đấu tranh trên mặt trận ngoại giao cần thiết phải được thực hiện ngay như gửi công hàm chính thức phản đối Trung Quốc cần phải được đệ trình lên Liên Hợp Quốc tố cáo về các hành vi xâm phạm lãnh hải, đe dọa sử dụng vũ lực để ngăn cản các hoạt động bình thường của các ngư dân và doanh nghiệp Việt Nam tại vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam được quy định tại Hiến Chương Liên Hiệp Quốc, Công ước quốc tế về Luật biển 1982 và Tuyên bố về cách ứng xử biển Đông DOC 2002.
Đối với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam - PVN
PVN cần thiết phải đề cử các luật sư đại diện tiến hành các thủ tục khởi kiện nhà nước Trung Quốc tại cơ quan tài phán quốc tế yêu cầu: Chấm dứt các hành vi trực tiếp gây thiệt hại cho các doanh nghiệp của PVN đang hoạt động kinh tế trong vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam; Yêu cầu Nhà nước Trung Quốc phải có nghĩa vụ bồi thường toàn bộ thiệt hại cho PVN do những hành vi cố ý vi phạm pháp luật quốc tế của phía Trung Quốc gây ra đối với PVN.
Về nội dung và trình tự khởi kiện, Văn phòng Luật sư AIC (AIC Lawyers & Consultants), Đoàn Luật Sư Thành Phố Hà Nội hợp tác cùng với mười Văn phòng và Công ty luật khác tại Việt Nam đề nghị được ủy quyền/đại diện cho tập đoàn Dầu khí Việt Nam - PVN tiến hành các thủ tục cần thiết để khởi kiện nhà nước Trung Quốc về các hành vi gây thiệt hại cho PVN.
Thay cho lời kết
Vững tay súng canh giữ biển trời Tổ quốc (Ảnh: Tào Hòa)
“Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta mà hãy hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay”, tôi, các bạn và chúng ta - tất cả những người con dân đất Việt, bất kể tầng lớp, tôn giáo, giai cấp hãy cùng nhau bỏ qua những bất đồng chính kiến, hãy tạm gác những lợi ích trước mắt của từng cá nhân để cùng hướng về Biển Đông, nắm chặt tay nhau để tăng thêm sức mạnh bảo vệ vùng biển máu thịt của Tổ quốc. Chúng tôi có niềm tin vững chắc rằng công lý sẽ được thực thi.
Bởi thế, bất kỳ một một thế lực nào đe dọa hoặc sử dụng sức mạnh vi phạm các quy định của Luật pháp quốc tế, xâm phạm chủ quyền lãnh thổ của chúng ta thì những người con dân đất Việt không thể khoanh tay, im lặng. Chúng ta kiên trì bằng biện pháp hòa bình, công khai minh bạch để dư luận nhân dân thế giới, trong đó có cả nhân dân Trung Quốc hiểu được Việt Nam là nước yêu chuộng hòa bình. Nhưng khi đứng trước nguy cơ mất chủ quyền thì nhân dân Việt Nam sẽ làm tất cả để bảo vệ nó. Đó là điều bất biến.
Lịch sử dựng nước và giữ nước mấy nghìn năm đã chứng minh rằng khi đất nước có nguy cơ bị xâm phạm đến chủ quyền thì lòng yêu nước luôn luôn được kết tinh thành một khối vô cùng vững chắc và mạnh mẽ có thể cuốn phăng bất cứ kẻ thù nào. Dân tộc Việt Nam không bao giờ chịu khuất phục trước bạo quyền. Chúng tôi tin rằng trong tâm khảm mỗi người dân đất Việt đều khắc sâu lời thơ tại “bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc”
NamQuốc Sơn hà nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.
Luật sư Lê Thanh Sơn
Văn Phòng Luật Sư AIC - Lawyers & ConsultantsSau cái bắt tay, những lời hữu hảo, người ta thấy ngay hành động đơn phương, gây căng thẳng của Trung Quốc (TQ) ở biển Đông.
 |
| Tàu hải giám số hiệu 84 của TQ xâm phạm vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam trong vụ tàu Bình Minh 02 bị cắt cáp ngày 26.5 - Ảnh: AFP |
Ấn phẩm chủ nhật của báo Straits Times ngày 5.6 có bài viết Món thân mật trong thực đơn (Geniality is on the menu) thuật lại không khí bữa ăn trưa ngày 4.6 mà nước chủ nhà Singapore dành cho trưởng đoàn các nước tham dự Diễn đàn An ninh châu Á - Thái Bình Dương Đối thoại Shangri-La (SLD) từ 3 - 5.6.2011.
Theo bài báo, không khí bữa tiệc rất thân mật. Khác với bữa ăn trưa tương tự năm trước (không khí khá căng thẳng sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates và Phó tổng tham mưu trưởng quân đội TQ Mã Hiểu Thiên tung ra những lời gay gắt trong phòng hội nghị). Lần này, ông Gates đã không còn đưa ra những lời thách thức hay cáo buộc nào đối với Bộ trưởng Quốc phòng TQ Lương Quang Liệt.
Rất nhiều cam kết…
| Mỹ kêu gọi giải pháp hòa bình cho biển Đông Giới chức Mỹ vừa tuyên bố Washington quan ngại về những căng thẳng liên quan tới tranh chấp ở biển Đông và kêu gọi tìm giải pháp hòa bình cho tình hình này. AFP hôm 10.6 dẫn lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner cho hay: "Chúng tôi lo ngại trước một số thông tin gần đây về tình hình ở biển Đông" và nhấn mạnh việc phô trương sức mạnh và các hành động khác chỉ làm căng thẳng leo thang. Cũng vào ngày 10.6, Văn phòng thượng nghị sĩ Mỹ Jim Webb ra thông cáo báo chí bày tỏ quan ngại sâu sắc về việc TQ liên tiếp sử dụng vũ lực để khẳng định tuyên bố chủ quyền tại biển Đông, nhất là các vụ tàu TQ cắt cáp, quấy rối tàu Bình Minh 02 và Viking II trong vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam. Ngày 13.6, nghị sĩ Webb dự kiến trình một nghị quyết lên Thượng viện Mỹ lên án việc TQ sử dụng vũ lực tại biển Đông và kêu gọi tìm giải pháp đa phương và hòa bình cho các tranh chấp tại vùng biển này. Văn Khoa |
Ông kêu gọi thế giới thực hành 4 nguyên tắc hợp tác an ninh. Đó là: bình đẳng và tôn trọng những lợi ích cốt lõi và quan tâm chính yếu của nhau; hiểu biết và tin cậy để hiểu những ý đồ chiến lược của nhau; chia sẻ với nhau khi hạnh phúc, lúc đau thương, bằng cách không tạo liên minh để làm hại bên thứ ba; và cởi mở với tất cả, đoàn kết và hợp tác để cùng nhau đóng góp cho an ninh châu Á - Thái Bình Dương.
Trong bài phát biểu kéo dài hơn 45 phút, ông Lương khẳng định: TQ cam kết vì hòa bình và ổn định của khu vực thông qua hợp tác an ninh; tạo dựng sự tin cậy lẫn nhau và lợi ích chung thông qua hợp tác an ninh; thực hiện nghĩa vụ quốc tế thông qua hợp tác an ninh.
Về vấn đề biển Đông, ông Lương nói: "TQ cam kết duy trì hòa bình và ổn định trên biển Đông". Chính vì vậy, năm 2002 TQ đã ký kết với ASEAN Tuyên bố chung của các bên về ứng xử ở biển Đông (DOC) và đang đối thoại với ASEAN để thực thi tuyên bố này. Có điều, Bộ trưởng Quốc phòng TQ không nhắc tới Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Công ước này được giáo sư Robert Beckman, Giám đốc Trung tâm Luật quốc tế thuộc ĐH quốc gia Singapore, gọi là "hiến pháp quốc tế" với hơn 160 quốc gia phê chuẩn và tuân thủ. Trong khi đó, dù Mỹ chưa chính thức phê chuẩn UNCLOS, ông Gates hôm 4.6 cũng kêu gọi các nước giải quyết bất đồng về biên giới trên biển theo văn bản pháp lý có tính chất phổ quát toàn cầu này.
…nhưng hành động trái ngược
Lời nói chưa kịp để gió thổi bay, ngay sáng 9.6, tàu cá mang số hiệu 62226 được sự yểm trợ của 2 tàu ngư chính 311 và 303 của TQ đã hung hăng lao về phía tuyến cáp khảo sát của tàu Viking II, do Tập đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) thuê đang tiến hành thu nổ địa chấn 3D tại lô 136.03 thuộc khu vực thềm lục địa của VN.
Gần như cùng thời điểm đó, tại Philippines, quốc gia cũng đang bị tàu TQ liên tục quấy rối, Đại sứ TQ tại nước này, ông Lưu Kiến Siêu lớn giọng cảnh cáo các nước tránh xa biển Đông. "Chúng tôi yêu cầu các bên dừng ngay việc tìm kiếm khả năng khai thác tài nguyên trong vùng biển của TQ. Đồng thời, nếu nước nào muốn thì có thể đàm phán với TQ về khả năng hợp tác cùng khai thác", báo Philippine Daily Inquirer trích lời ông Lưu. Ông này cũng tuyên bố: "Chúng tôi đang thực thi quyền tài phán của mình trong vùng này, vì vậy chúng tôi sẽ làm bất cứ việc gì thích hợp để thực thi quyền ấy".
Những hành động trái ngược ngay lập tức sau những cái bắt tay và những lời hoa mỹ của TQ vừa kể trên, thật ra, không có gì lạ đối với thế giới. Ngay sau hôm kết thúc SLD, báo Straits Times ngày 6.6 đã đăng bài bình luận của nhà phân tích Michael Richardson "tiên đoán" điều gì sắp xảy ra ở biển Đông, mà đặc biệt là đối với Philippines.
Trong bài viết có tựa đề Bắc Kinh tăng nhiệt ở biển Đông trên báo Straits Times, chuyên gia Michael Richardson nói rằng: "Cho đến gần đây Manila vẫn tỏ ra nhún nhường bởi lo sợ đối đầu ngoại giao với TQ". Và bởi vậy, "TQ có lẽ xem Philippines là mục tiêu "mềm", bất kể "Philippines là một đồng minh lâu dài của Mỹ, trong khi Việt Nam và Malaysia thì không (là đồng minh của Mỹ - PV)".
Liệu Washington có đem lại sự bảo đảm cho Manila tương tự như Washington đã làm đối với Nhật Bản, sau khi nước này bị TQ gây hấn trên đảo Senkaku hồi tháng 9.2010? Câu trả lời là rất mơ hồ, tác giả Richardson lý luận. Lý do là hiệp ước đồng minh giữa Mỹ và Philippines ký năm 1951, chỉ nhắc đến trường hợp Philippines bị tấn công quân sự ở vùng Thái Bình Dương chứ không có giá trị nếu chuyện đó xảy ra trong vùng biển Đông. Chính vì vậy, "nếu TQ thấy được điểm yếu này, họ sẽ bôi đậm nó lên để tiếp tục chính sách cứng rắn ở biển Đông", nhà báo này nhận định.
Điều đáng tiếc là ở tại SLD, tiếng nói về câu chuyện biển Đông của Philippines khá mờ nhạt, mặc dù trước đó Bộ trưởng Quốc phòng nước này, ông Voltaire Gazmin, tuyên bố sẽ đưa các vụ tấn công mới nhất của TQ vào vùng biển của nước này ra trước toàn thể hội nghị. Chỉ đến khi được các đại biểu đặt câu hỏi, ông Gazmin mới nói: "Hành động uy hiếp của TQ không nhất thiết làm Philippines lo sợ".
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng VN, đại tướng Phùng Quang Thanh đã nhẹ nhàng mà thẳng thắn vạch trần sự giả dối, sự bất nhất giữa hành động và lời nói của TQ. Bên cạnh việc liệt kê ra hàng loạt những vụ vi phạm công pháp quốc tế và xâm phạm chủ quyền Việt Nam của TQ, đại tướng Phùng Quang Thanh chỉ rõ: "Chúng tôi luôn mong muốn TQ thực hiện như là những tuyên bố của mình, công khai với toàn thế giới".
| Bắc Kinh phải kiềm chế trên biển Đó là tựa bài xã luận đăng trên báo Yomiuri Shimbun của Nhật Bản hôm 10.6 về tình hình gần đây ở biển Đông. Bài xã luận có đoạn: "Chính quyền TQ lập luận rằng nước này có chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng biển này. Dù thế nào đi nữa, tuyên bố đơn phương của TQ rõ ràng không thể chấp nhận được". Tờ báo còn nhận định với những hành động đơn phương gần đây ở biển Đông, TQ đã vi phạm Tuyên bố chung của các bên về ứng xử ở biển Đông (DOC), ký với ASEAN hồi năm 2002, và nhấn mạnh: "TQ sẽ không bao giờ có được lòng tin của cộng đồng quốc tế nếu họ không làm theo những gì đã nói". Cũng theo bài xã luận, các nước ASEAN cần đoàn kết giữ cho biển Đông không trở thành "ao nhà" của TQ và đẩy mạnh đàm phán với nước này để xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC), có tính ràng buộc pháp lý hơn DOC. Minh Trung |
(Văn phòng Singapore)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét