Sửa đổi lần cuối Thứ hai 27 Tháng Chín 2010
Toàn cảnh Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - ASEAN lần thứ hai ngày 24/09/2010 tại New York
REUTERS/Jason Reed
Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - ASEAN lần thứ hai ngày 24/09/2010 là một cột mốc mới trong tiến trình được chính quyền Obama khởi động nhằm khôi phục ảnh hưởng của Hoa Kỳ tại châu Á từng bị Trung Quốc bào mòn trong thập niên vừa qua. Bí quyết thành công của Mỹ là một đường lối ôn hòa, tôn trọng lợi ích của các nước nhỏ trong vùng, đối nghịch với thái độ hung hăng của Trung Quốc ngày càng khiến các láng giềng quan ngại. Đây là nội dung bài phân tích « Winning influence by not being aggressive » (Giành được ảnh hưởng nhờ không hiếu chiến) của tác giả M.S. trên trang blog của tuần báo Anh The Economist ngày 23/09.
Nhà báo Edward Wong vừa có một bài viết hay trên nhật báo Mỹ New York Times ngày 23/09 về cách bà Hillary Clinton đã lợi dụng chính sách ngoại giao sai lầm chuyên bắt nạt của Trung Quốc, để xây dựng ảnh hưởng của Mỹ ở vùng Đông Á. Chủ trương quan tâm nhiều hơn đến khu vực, và đặc biệt là đến Đông Nam Á, là một trọng tâm xuyên suốt của chính quyền Hoa Kỳ kể từ khi ông Obama nhậm chức. Bà Clinton đã nhiều lần viếng thăm Đông Nam Á, nơi trước đây bị chính quyền Bush lơ là vì bị các sự kiện ở Trung Đông làm phân tâm. Barack Obama dự kiến gặp các lãnh đạo Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) vào ngày 24/09 tại New York.
Thế nhưng hầu hết các động lực thúc đẩy (các nước châu Á xích lại gần Hoa Kỳ) lại xuất phát từ các động thái phi lý và hiếu chiến của Trung Quốc đối với các nước láng giềng. Trung Quốc tiếp tục khẳng định đòi hỏi chủ quyền đơn phương trong vùng biển quốc tế xung quanh, điều mà theo các quan chức Mỹ không có cơ sở luật pháp quốc tế.
Với giọng điệu ngày càng mạnh mẽ, Bắc Kinh đòi Tokyo trả tự do cho thuyền trưởng một chiếc tàu đánh cá Trung Quốc bị Nhật Bản cho là đã đâm vào tàu tuần tra của Nhật gần quần đảo Senkaku đang tranh chấp giữa hai bên. (Dường như Trung Quốc hiện đã tạm dừng xuất khẩu kim loại hiếm qua Nhật Bản, phá vỡ hợp đồng và có thể là đã vi phạm luật lệ của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO).
Trung Quốc cũng phản đối các cuộc tập trận hải quân chung Mỹ-Hàn ở Hoàng Hải, chọc giận Hàn Quốc vốn muốn gửi một tín hiệu phản ứng lại hành động của Bắc Triều Tiên bắn chìm của tàu khu trục Cheonan.
Và Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền lãnh thổ trên hầu như toàn bộ vùng Biển Đông, bác bỏ đòi hỏi của Việt Nam, Malaysia, Philippines và Indonesia ; họ còn bắt giữ hàng trăm tàu thuyền đánh cá của Việt Nam, và đe dọa trả đũa công ty dầu hỏa Anh Mỹ nào ký kết hợp đồng thăm dò với Việt Nam. Điều đó đã mở đường cho bà Clinton tuyên bố vào tháng Bảy rằng Hoa Kỳ hậu thuẫn cho ý tưởng mở các cuộc đàm phán đa phương về biển. Các nước ASEAN rất phấn khởi, còn Trung Quốc thì tức giận, vì họ muốn thương lượng song phương với các
láng giềng, có lợi hơn cho họ.
Bài học cơ bản ở đây là nước lớn giành được ảnh hưởng và quyền lực khi tuân thủ các hệ thống quốc tế dựa trên căn bản luật pháp, công bằng đối với các nước nhỏ. Các nước lớn mất đi ảnh hưởng và quyền lực nếu hành động một cách hung hăng và vô lối để mở rộng quyền lợi của mình, gây mất mát cho các nước nhỏ hơn.
Tuy nhiên, các nước lớn thường bị các làn sóng to lớn của chủ nghĩa dân tộc nội bộ chi phối, vì lẽ công dân của họ thường không được tiếp xúc với công dân hoặc các phương tiện truyền thông nước ngoài, lại ít biết ngoại ngữ, và không quen với ý tưởng theo đó đất nước to lớn và mạnh mẽ của họ vẫn có thể bị quan điểm hay lợi ích của bất kỳ một quốc gia nào khác hạn chế.
Bên trong hệ thống chính trị của các nước lớn, thường có những hình thức kích động tinh tinh thần yêu nước và chủ nghĩa dân tộc để giành chiến thắng chính trị bằng cách cáo buộc các đối thủ là phản bội đất nước khi không mạnh tay đối với người nước ngoài. Điều đó thúc đẩy các chính trị gia đề ra các lập trường đối ngoại hung hăng mà sau đó sẽ gây tổn hại cho lợi ích thực tế của chính nước họ vì tạo ra sợ hãi và ác cảm ở nước ngoài, dẫn đến các phản ứng đối phó.
Phân tích kể trên ít ra là có thể giúp tôi giải thích được động thái tự hủy diệt và không thể lý giải được bằng cách khác của Trung Quốc khi họ tuyên bố rằng Biển Đông thuộc phạm vi "lợi ích cốt lõi" của họ (thuật ngữ này cũng sử dụng cho Tây Tạng và Đài Loan), qua đó họ tự ràng buộc mình vào một vị trí đàm phán mà họ không thể giành chiến thắng và cũng không thể thối lui.
Trong thập kỷ qua, Hoa Kỳ cũng đã phạm phải một số sai lầm phi lý tương tự. Thế nhưng gần đây, Mỹ đã giảm bớt chủ nghĩa đơn phương và tăng cường chủ nghĩa đa phương dựa trên luật lệ. Và điều đó đã mang lại hiệu quả.
Thứ bảy 25 Tháng Chín 2010 - Sửa đổi lần cuối Thứ bảy 25 Tháng Chín 2010
Tổng thống Mỹ giải thích là Asean với 10 nước thành viên, gồm Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Philippines, Singapore, Malaysia, Brunei, Miến Điện, Cam-bốt và Lào « đang giữ một vai trò quyết định trong khu vực và có thể trở thành một thế lực tích cực trong việc điều hành các vấn đề trên thế giới ».
Đáp lại thông điệp của Tổng thống Obama, chủ tịch Việt Nam Nguyễn Minh Triết tuyên bố : « Asean rất mong muốn nâng quan hệ với Mỹ lên một tầm cao mới để duy trì hòa bình ổn định, và phát triển trong khu vực ».
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Asean lần hai là bước chuẩn bị cho chuyến công du châu Á của tổng thống Obama vào đầu tháng 11 qua 4 nước Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Indonesia, là nơi ông sinh sống lúc thiếu thời.
Trong hồ sơ thương mại, hai bên đồng ý cùng thúc đẩy phát huy buôn bán hai chiều, hiện lên đến 84 tỷ đôla trong sáu tháng đầu năm nay, tăng 28% so với cùng thời kỳ năm ngoái.
Trong lãnh vực chính trị, Tổng thống Mỹ một lần nữa kêu gọi Miến Điện trả tự do cho tất cả tù nhân chính trị và thật tâm dân chủ hóa chế độ.
Ngoài chủ đề thương mại, đầu tư, hội nghị còn tập trung vào tình hình an ninh cấp vùng. Đây là một vấn đề nóng bỏng do sức mạnh đang lên của Trung Quốc và tham vọng bá quyền của ban lãnh đạo Bắc Kinh.
Bốn ngày trước khi hội nghị khai mạc, Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng trước với lời lẽ cảnh cáo chống lại điều mà Bắc Kinh gọi là « mọi tuyên bố can thiệp vào chủ quyền không thể tranh cãi được của Trung Quốc » tại biển Đông.
Lập trường nước lớn của Trung Quốc cũng đã được Thủ tướng Ôn Gia Bảo đề cập đến trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ hôm thứ năm, bên lề khóa họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Tuy nhiên , dù không gọi đích danh Trung Quốc, nhưng bản thông cáo chung của thượng đỉnh Hoa Kỳ-Asean công bố hôm qua thứ sáu 24 tháng 9 năm 2010 « khẳng định tầm quan trọng của nền hòa bình và ổn định trong khu vực, của an ninh hàng hải, của quyền tự do giao thông trên biển theo quy định của luật quốc tế » và kêu gọi « giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp ôn hòa ».
Thái độ dấn thân của Mỹ còn được biểu lộ qua lời hứa của tổng thống Obama là ông sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh Đông Á vào năm tới tại Jakarta, thúc đẩy chiến lược phát huy ảnh hưởng trong khu vực, một chính sách vốn bị các chính quyền tiền nhiệm xem nhẹ.
Tại biển Hoa Đông, Trung Quốc tiếp tục gây sức ép ngoại giao với Nhật Bản, buộc Tokyo phải xin lỗi và bồi thường, sau vụ bắt một thuyền trưởng tàu cá Trung Quốc gần đảo Điếu Ngư /Senkaku.
Căng thẳng về địa lý chính trị đi đôi với thái độ khăng khăng của Bắc Kinh về chính sách kềm giá đồng nhân dân tệ để cạnh tranh bất chính với hàng hóa Tây phương.
Xung khắc Mỹ Trung có nguy cơ trầm trọng thêm trong bối cảnh quốc hội Mỹ chuẩn bị biểu quyết các biện pháp trả đũa Bắc Kinh.
Theo giới phân tích, tuy là thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An và biểu lộ quyết tâm làm đại cường, nhưng ban lãnh đạo Bắc Kinh dường như không quan tâm đến quyền lợi của các nước láng giềng và quyền lợi chung của cộng đồng thế giới.
Thế nhưng hầu hết các động lực thúc đẩy (các nước châu Á xích lại gần Hoa Kỳ) lại xuất phát từ các động thái phi lý và hiếu chiến của Trung Quốc đối với các nước láng giềng. Trung Quốc tiếp tục khẳng định đòi hỏi chủ quyền đơn phương trong vùng biển quốc tế xung quanh, điều mà theo các quan chức Mỹ không có cơ sở luật pháp quốc tế.
Với giọng điệu ngày càng mạnh mẽ, Bắc Kinh đòi Tokyo trả tự do cho thuyền trưởng một chiếc tàu đánh cá Trung Quốc bị Nhật Bản cho là đã đâm vào tàu tuần tra của Nhật gần quần đảo Senkaku đang tranh chấp giữa hai bên. (Dường như Trung Quốc hiện đã tạm dừng xuất khẩu kim loại hiếm qua Nhật Bản, phá vỡ hợp đồng và có thể là đã vi phạm luật lệ của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO).
Trung Quốc cũng phản đối các cuộc tập trận hải quân chung Mỹ-Hàn ở Hoàng Hải, chọc giận Hàn Quốc vốn muốn gửi một tín hiệu phản ứng lại hành động của Bắc Triều Tiên bắn chìm của tàu khu trục Cheonan.
Và Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền lãnh thổ trên hầu như toàn bộ vùng Biển Đông, bác bỏ đòi hỏi của Việt Nam, Malaysia, Philippines và Indonesia ; họ còn bắt giữ hàng trăm tàu thuyền đánh cá của Việt Nam, và đe dọa trả đũa công ty dầu hỏa Anh Mỹ nào ký kết hợp đồng thăm dò với Việt Nam. Điều đó đã mở đường cho bà Clinton tuyên bố vào tháng Bảy rằng Hoa Kỳ hậu thuẫn cho ý tưởng mở các cuộc đàm phán đa phương về biển. Các nước ASEAN rất phấn khởi, còn Trung Quốc thì tức giận, vì họ muốn thương lượng song phương với các
láng giềng, có lợi hơn cho họ.
Bài học cơ bản ở đây là nước lớn giành được ảnh hưởng và quyền lực khi tuân thủ các hệ thống quốc tế dựa trên căn bản luật pháp, công bằng đối với các nước nhỏ. Các nước lớn mất đi ảnh hưởng và quyền lực nếu hành động một cách hung hăng và vô lối để mở rộng quyền lợi của mình, gây mất mát cho các nước nhỏ hơn.
Tuy nhiên, các nước lớn thường bị các làn sóng to lớn của chủ nghĩa dân tộc nội bộ chi phối, vì lẽ công dân của họ thường không được tiếp xúc với công dân hoặc các phương tiện truyền thông nước ngoài, lại ít biết ngoại ngữ, và không quen với ý tưởng theo đó đất nước to lớn và mạnh mẽ của họ vẫn có thể bị quan điểm hay lợi ích của bất kỳ một quốc gia nào khác hạn chế.
Bên trong hệ thống chính trị của các nước lớn, thường có những hình thức kích động tinh tinh thần yêu nước và chủ nghĩa dân tộc để giành chiến thắng chính trị bằng cách cáo buộc các đối thủ là phản bội đất nước khi không mạnh tay đối với người nước ngoài. Điều đó thúc đẩy các chính trị gia đề ra các lập trường đối ngoại hung hăng mà sau đó sẽ gây tổn hại cho lợi ích thực tế của chính nước họ vì tạo ra sợ hãi và ác cảm ở nước ngoài, dẫn đến các phản ứng đối phó.
Phân tích kể trên ít ra là có thể giúp tôi giải thích được động thái tự hủy diệt và không thể lý giải được bằng cách khác của Trung Quốc khi họ tuyên bố rằng Biển Đông thuộc phạm vi "lợi ích cốt lõi" của họ (thuật ngữ này cũng sử dụng cho Tây Tạng và Đài Loan), qua đó họ tự ràng buộc mình vào một vị trí đàm phán mà họ không thể giành chiến thắng và cũng không thể thối lui.
Trong thập kỷ qua, Hoa Kỳ cũng đã phạm phải một số sai lầm phi lý tương tự. Thế nhưng gần đây, Mỹ đã giảm bớt chủ nghĩa đơn phương và tăng cường chủ nghĩa đa phương dựa trên luật lệ. Và điều đó đã mang lại hiệu quả.
Thứ bảy 25 Tháng Chín 2010 - Sửa đổi lần cuối Thứ bảy 25 Tháng Chín 2010
Tổng thống Hoa Kỳ chụp ảnh chung với các lãnh đạo ASEAN (từ trái qua phải) Chủ tịch Lào, Chủ tịch Việt Nam, Tổng thống Mỹ, Tổng thống Philippines, Thủ tướng Malaysian (New York, 24/09/2010)
REUTERS/Jason Reed
Trong cuộc họp thượng đỉnh Washington-Asean lần hai vào ngày hôm qua tại NewYork, tổng thống Mỹ và các nhà lãnh đạo ĐôngNam Á tìm cách củng cố mối quan hệ trên mọi lãnh vực từ chính trị, kinh tế đến an ninh. Tổng thống Barack Obama khẳng định quyết tâm của Mỹ đóng vai trò then chốt tại châu Á, trong lúc ông Nguyễn Minh Triết, chủ tịch Việt Nam kiêm chủ tịch luân lưu Asean, tuyên bố hai bên sẽ tăng cường hợp tác bảo vệ hòa bình trong khu vực. Những lời cam kết trên đây được đưa ra vào lúc Bắc Kinh công khai làm mưa làm gió tại biển Đông.
Theo AFP, mở đầu hội nghị thượng đỉnh Hoa Kỳ-Asean lần hai tại New York, Tổng thống Barack Obama long trọng tuyên bố với các nhà lãnh đạo Đông Nam Á : « với tư cách là Tổng thống, tôi tuyên bố một cách rõ ràng là Hoa Kỳ có ý định đóng vai trò quan trọng tại châu Á. Hoa kỳ đã tăng cường các liên minh cũ, đẩy mạnh quan hệ với đối tác mới … như với Trung Quốc, và một lần nữa chúng tôi tham dự vào quan hệ với các tổ chức cấp vùng, trong đó có Asean ».Tổng thống Mỹ giải thích là Asean với 10 nước thành viên, gồm Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Philippines, Singapore, Malaysia, Brunei, Miến Điện, Cam-bốt và Lào « đang giữ một vai trò quyết định trong khu vực và có thể trở thành một thế lực tích cực trong việc điều hành các vấn đề trên thế giới ».
Đáp lại thông điệp của Tổng thống Obama, chủ tịch Việt Nam Nguyễn Minh Triết tuyên bố : « Asean rất mong muốn nâng quan hệ với Mỹ lên một tầm cao mới để duy trì hòa bình ổn định, và phát triển trong khu vực ».
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Asean lần hai là bước chuẩn bị cho chuyến công du châu Á của tổng thống Obama vào đầu tháng 11 qua 4 nước Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Indonesia, là nơi ông sinh sống lúc thiếu thời.
Trong hồ sơ thương mại, hai bên đồng ý cùng thúc đẩy phát huy buôn bán hai chiều, hiện lên đến 84 tỷ đôla trong sáu tháng đầu năm nay, tăng 28% so với cùng thời kỳ năm ngoái.
Trong lãnh vực chính trị, Tổng thống Mỹ một lần nữa kêu gọi Miến Điện trả tự do cho tất cả tù nhân chính trị và thật tâm dân chủ hóa chế độ.
Ngoài chủ đề thương mại, đầu tư, hội nghị còn tập trung vào tình hình an ninh cấp vùng. Đây là một vấn đề nóng bỏng do sức mạnh đang lên của Trung Quốc và tham vọng bá quyền của ban lãnh đạo Bắc Kinh.
Bốn ngày trước khi hội nghị khai mạc, Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng trước với lời lẽ cảnh cáo chống lại điều mà Bắc Kinh gọi là « mọi tuyên bố can thiệp vào chủ quyền không thể tranh cãi được của Trung Quốc » tại biển Đông.
Lập trường nước lớn của Trung Quốc cũng đã được Thủ tướng Ôn Gia Bảo đề cập đến trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ hôm thứ năm, bên lề khóa họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Tuy nhiên , dù không gọi đích danh Trung Quốc, nhưng bản thông cáo chung của thượng đỉnh Hoa Kỳ-Asean công bố hôm qua thứ sáu 24 tháng 9 năm 2010 « khẳng định tầm quan trọng của nền hòa bình và ổn định trong khu vực, của an ninh hàng hải, của quyền tự do giao thông trên biển theo quy định của luật quốc tế » và kêu gọi « giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp ôn hòa ».
Thái độ dấn thân của Mỹ còn được biểu lộ qua lời hứa của tổng thống Obama là ông sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh Đông Á vào năm tới tại Jakarta, thúc đẩy chiến lược phát huy ảnh hưởng trong khu vực, một chính sách vốn bị các chính quyền tiền nhiệm xem nhẹ.
Tại biển Hoa Đông, Trung Quốc tiếp tục gây sức ép ngoại giao với Nhật Bản, buộc Tokyo phải xin lỗi và bồi thường, sau vụ bắt một thuyền trưởng tàu cá Trung Quốc gần đảo Điếu Ngư /Senkaku.
Căng thẳng về địa lý chính trị đi đôi với thái độ khăng khăng của Bắc Kinh về chính sách kềm giá đồng nhân dân tệ để cạnh tranh bất chính với hàng hóa Tây phương.
Xung khắc Mỹ Trung có nguy cơ trầm trọng thêm trong bối cảnh quốc hội Mỹ chuẩn bị biểu quyết các biện pháp trả đũa Bắc Kinh.
Theo giới phân tích, tuy là thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An và biểu lộ quyết tâm làm đại cường, nhưng ban lãnh đạo Bắc Kinh dường như không quan tâm đến quyền lợi của các nước láng giềng và quyền lợi chung của cộng đồng thế giới.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét