Đáp án nào cho khủng hoảng phương Tây-Iran?

 Cập nhật 13/01/2012 08:30:00 AM (GMT+7)
Cuộc khủng hoảng kéo dài giữa Iran và phương Tây dường như đang ngày càng trở nên nghiêm trọng.  
 


Cuộc tập trận của quân đội Iran gần Eo biển Hormuz hồi tháng 12 đã làm gia tăng căng thẳng. 

Một loạt sự kiện - công tác chuẩn bị cho các đòn trừng phạt tăng cường của Mỹ và phương Tây nhằm vào Iran, việc Tehran cảnh báo một tàu sân bay Mỹ hãy ở ngoài Vùng Vịnh, bản án tử hình dành cho gián điệp mang hai quốc tịch Mỹ-Iran, và vụ ám sát một nhà khoa học hạt nhân nữa của Iran - đã làm tăng kịch tính và cảm giác rằng theo một cách nào đó, cuộc khủng hoảng này đang đến hồi nguy kịch.

"Đường xoắn ốc"

Thông báo của Iran trong tuần rằng nước này đã bắt đầu làm giàu uranium tại cơ sở Fordo gần Qom xác nhận thực tế chính quyền ở Tehran đã quyết định đẩy mạnh chương trình hạt nhân của nước này - tâm điểm bất đồng giữa nước Cộng hòa Hồi giáo và phương Tây. 
Thảo luận về hành động quân sự tiềm tàng đã chuyển từ khả năng Mỹ hoặc Israel oanh kích cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran sang khả năng một cuộc chiến nghiêm trọng trên biển ở Vùng Vịnh nếu Iran vẫn quyết đóng cửa Eo biển Hormuz trong khi phía Mỹ nỗ lực tái xác nhận quyền tự do lưu thông qua đây.
Câu chuyện về mối quan hệ sóng gió của Iran với phương Tây được mô tả tốt nhất bởi điểm giao phức tạp của hai lịch trình - một mặt là sự áp đặt các lệnh cấm vận kinh tế gắt gao hơn bao giờ hết còn mặt kia là tiến bộ của Iran trong nỗ lực nghiên cứu hạt nhân của nước này.
Nhìn chung, các điểm khủng hoảng thường hiện ra khi các đòn trừng phạt mới được xem xét và trường hợp hiện tại không phải là ngoại lệ. 

Paul Pillar, một chuyên gia kỳ cựu về tình báo Mỹ tại Đại học Georgetown, đưa ra một suy luận khác. Ông ví căng thẳng giữa Iran và Mỹ như "một đường xoắn ốc, trong đó mỗi vụ việc mới sẽ càng tăng thêm thù nghịch và sự thù địch này lại khích lệ những hành động đối địch từ phía kia". 

"Đây là một trường hợp thù địch kinh điển mà lại sinh ra thù địch hơn nữa", ông nhận xét.

Mỹ hiện đang chuẩn bị cho loạt biện pháp chế tài mới nhằm vào ngân hàng trung ương Iran và Liên minh châu Âu đang hướng tới kiềm chế mạnh mẽ các hoạt động nhập khẩu dầu lửa từ Iran.

Washington cũng đang cố gắng gia tăng ảnh hưởng của các lệnh cấm vận bằng cách thuyết phục các khách hàng chủ chốt của Iran ở Viễn Đông hãy giảm bớt quan hệ của họ với Tehran.

Trung Quốc có thể không muốn tham gia nhưng Nhật Bản và Hàn Quốc có lẽ sẽ dễ chiều theo ý Mỹ. 

Với tất cả các dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Iran đang bắt đầu cảm nhận được "đau đớn" từ các lệnh cấm vận, có thể thấy rõ mọi sự đang trở nên căng thẳng. 

Mối đe dọa của Iran về việc đóng cửa Eo biển Hormuz rõ ràng là một nỗ lực nhằm cảnh báo phương tây rằng sự áp đặt các lệnh cấm vận tăng cường có thể cũng sẽ tác động đến chính các nền kinh tế phương Tây. 
"Các lệnh cấm vận phát huy tác dụng" 

Nói theo cách khách, Iran có thể áp đặt "các đòn trừng phạt" của riêng mình.

Paul Pillar cho rằng, ở những hoàn cảnh hiện tại thì ít có khả năng có một điểm rẽ thực sự trong cuộc khủng hoảng này. Iran rõ ràng đang cảm thấy khó khăn từ các lệnh cấm vận nhưng đây không phải là điểm rẽ chừng nào Iran không còn chỗ để xoay xở".

"Các kênh ngoại giao để tìm ra những cách thức mà trong đó một chương trình hạt nhân hòa bình của Iran có thể tiếp tục trong sự bảo vệ đầy đủ vẫn chưa được thăm dò. Lãnh đạo Iran có thể tin rằng mục tiêu thực sự của phương Tây và đặc biệt là Mỹ có thể là sự thay đổi chế độ ở Tehran, chứ không phải là một thỏa thuận", ông Pillar nói. "Phương Tây cho người Iran rất ít lý do để nghĩ khác". 

Tất nhiên, có một lịch trình thứ 3 hoạt động vào thời điểm này mà đang có ảnh hưởng đến các sự kiện kể trên. Đó là tiến trình bầu cử tổng thống Mỹ. 

Cuộc chạy đua giành chức ứng viên Tổng thống của đảng Cộng hòa đang diễn ra và mức độ mà Iran được nhắc đến trong các tuyên bố của các ứng viên tương lai là rất đáng chú ý.
"Chiến dịch bầu cử Tổng thống Mỹ là một yếu tố quan trọng góp phần vào những căng thẳng hiện tại với Iran", ông Pillar lập luận. "Hầu hết các ứng viên đều cố gắng vượt qua đối thủ bằng việc tỏ ra hiếu chiến về Iran. Tehran sẽ hiểu điều này như một dấu hiệu nữa cho thấy Mỹ cực kỳ thù địch và cơ hội để đạt các thỏa thuận là rất nhỏ". 

Tất cả những điều đó khá là phức tạp vì cuộc khủng hoảng hiện nay đang được Tổng thống Obama theo dõi sát sao và là một kết quả trực tiếp của vòng cấm vận nặng nề hơn mà ông đang đề xuất.
Các ý kiến mơ hồ về một sự cởi mở với Tehran đã bị quên lãng từ lâu. Chính quyền Obama cũng không chậm trễ trong việc cảnh báo Iran rằng Hải quân Mỹ sẽ hành động để giữ cho Eo biển Hormuz lưu thông.

Theo chiều hướng đó, ông Obama đang tiến gần tới bờ vực xung đột với Iran hơn bất cứ chính quyền Mỹ nào trước đó.  

Những thù địch có thể tránh được đến lúc này nhưng đối với nhiều chuyên gia và học giả Mỹ, dường như đang có một cảm giác bi quan gia tăng - một ý nghĩ rằng Mỹ và Iran sẽ dùng vũ lực với nhau ở một điểm nào đó. 

Và đó là một tình huống cực kỳ nguy hiểm để mà lao vào, vì những trông đợi có thể đóng một vai trò quan trọng đối với cách thức các sự kiện xảy ra. 

Thanh Hảo (Theo BBC)
 
 
vietnamnet.vn - Cập nhật 13/01/2012 10:36:40 AM (GMT+7)

Cụm tàu sân bay tấn công Mỹ tới biển Ả rập

Một cụm tàu sân bay tấn công mới của Mỹ đã được phái đến biển Ả rập trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Iran tiếp tục leo thang vì chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này. 


Động thái trên diễn ra khi Iran đe dọa sẽ đóng cửa tuyến đường vận chuyển dầu trên biển quan trọng nhất thế giới - eo Hormuz, nếu lệnh trừng phạt với chương trình hạt nhân nước này làm ngắt quãng việc xuất khẩu dầu của Iran.
Quân đội Mỹ tuyên bố sẽ không phong tỏa eo biển chiến lược trên. Tuy nhiên, một sĩ quan hải quân Mỹ nói, ông ta đang chuẩn bị cho một cuộc xung đột có thể xảy ra và nói "có một vài điều khiến tôi phải thức giấc suốt đêm".
Tuy nhiên, Lầu Năm Góc vẫn phủ nhận việc điều tàu sân bay với căng thẳng gia tăng trong thời gian qua với Iran là có liên quan trực tiếp.
Phát ngôn viên hải quân Mỹ John Kirby nói: "Tôi không muốn để bất cứ ai nghĩ rằng chúng tôi điều hai tàu sân bay tới đó vì lo ngại về Iran. Trường hợp này không phải như vậy".
Giới chức quân sự Mỹ cho biết, tàu USS Carl Vinson đã tới biển Ả rập từ hôm 9/1để thay thế cụm tàu sân bay tấn công USS John C.Stennis, con tàu mà Iran từng cảnh báo Mỹ rằng không nên đưa nó trở lại vùng Vịnh sau khi nó rời khỏi khu vực vào cuối tháng 12.
Chiếc Stennis sẽ trở về cảng quê hương San Diego song Lầu Năm Góc không nói rõ thời điểm.
Một cụm tàu sân bay tấn công khác, do hàng không mẫu hạm USS Abraham Lincoln dẫn đầu, đã kết thúc chuyến thăm cảng ở Thái Lan hôm 10/1 và hiện ở Ấn Độ Dương. Chiếc tàu sân bay này đang trên đường đến với tàu Vinson ở vùng chiến dịch của Bộ chỉ huy Trung tâm (CENTCOM).
Một quan chức Mỹ cho biết: "Không có gì lạ thường khi hai chiếc tàu sân bay có mặt tại khu vực của CENTCOM cùng một lúc. Cũng theo nguồn tin quan chức Mỹ, trong 18 tháng qua, tại vùng Vịnh luôn có ít nhất 2 tàu sân bay.
Căng thẳng giữa Iran và Mỹ đã tăng cao trong những tuần qua. Iran đã bắt đầu làm giàu uranium trong hầm ngầm và két án tử một người Mỹ vì tội gián điệp.
  • Hoài Linh (Theo DailyMail)
 
vietnamnet.vn - Cập nhật 12/01/2012 03:00:00 PM (GMT+7)

Iran và chiến dịch trong bóng tối

Vụ ám sát nhằm vào một nhà khoa học hạt nhân nữa của Iran hôm 11/1 có thể sẽ khiến cho nước Cộng hòa Hồi giáo cố gắng đáp trả tương tự. 


Vụ ám sát ông Mostafa Ahmadi-Roshan giống như các vụ tấn công trước đó nhằm vào các nhà khoa học Iran.

Mostafa Ahmadi-Roshan là nhà khoa học thứ 4 của Iran trở thành mục tiêu ám sát chỉ trong vòng 2 năm. Vụ việc xảy ra giữa thời kỳ đỉnh điểm của một chương trình tấn công tinh vi qua mạng và hai vụ nổ bí ẩn tại các căn cứ quân sự Iran, với một trong đó xảy ra hồi tháng 11, giết chết một vị tướng có biệt danh "Bố già" về chương trình tên lửa đạn đạo của nước này.

Không ai đứng ra nhận trách nhiệm về những vụ tấn công kể trên, nhưng Iran quy kết cho kẻ thù lâu năm của nước này, Israel, và đôi lúc là Mỹ. 

Bất kể ai là thủ phạm, Iran rõ ràng đang trở thành mục tiêu của một chiến dịch không công khai nhằm làm chậm chương trình hạt nhân của nước này, vốn bị phương Tây và Israel nghi ngờ là để sản xuất bom nguyên tử. 

Mostafa Ahmadi-Roshan đã chết vì một quả bom từ trường mà hai người đàn ông đi trên xe máy gắn vào ôtô của ông, chiếc Peugeot 405. Kẻ nhắm tới Mostafa rõ ràng nắm rõ lộ trình cũng như chiếc xe và thời giờ của ông.

Một quả bom nhỏ được chế tạo chuyên nghiệp để giết chết nạn nhân nhưng chỉ gây tổn hại hạn chế đối với xung quanh. Thiết bị này rất giống với quả bom được sử dụng hồi tháng 11/2010 nhằm vào một nhà khoa học hạt nhân khác, ông Majid Shahriari.

Trước đó cùng năm, một quả bom gắn vào xe máy đã cướp mạng sống của một giáo sư vật lý học và một quả bom khác suýt nữa giết chết một nhân vật sắp trở thành tân Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran. 

"Chiến lược ám sát"

Mostafa Ahmadi-Roshan, nạn nhân của vụ ám sát hôm 11/1, vừa là giảng viên đại học vừa là người giám sát cấp cao tại cơ sở làm giàu uranium Natanz. 

Ở một đất nước ưa giữ bí mật như Iran, rất khó xác định cái chết của ông Mostafa sẽ tạo ra bao nhiêu khác biệt, nếu có, đối với chương trình hạt nhân đang phát triển nhanh chóng của nước này.

"Có thể hiểu là vụ việc có thể có tác động làm chậm tiến độ của chương trình", trích lời Mark Fitzpatrick, một chuyên gia về phổ biến hạt nhân tại Viện Các nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) ở London. 
"Có một vài lĩnh vực kỹ thuật chủ chốt mà Iran vẫn chưa làm chủ... Vì thế, một chiến lược ám sát là biện pháp hiệu quả để làm chậm tiến trình. Nhưng cũng có thể Iran đã tiến xa hơn điểm này rồi".

Vậy, ai đứng sau chiến dịch không công khai này?

Không một ai lên tiếng nhận trách nhiệm, nhưng Israel đã không hề che giấu sự hài lòng trước bất kỳ một bước tụt lùi nào của chương trình hạt nhân Iran, điều mà Nhà nước Do Thái lo ngại có thể sớm trở thành mối đe dọa đối với sự tồn tại của họ. 

Trước kia, các quan chức Israel hoặc là từ chối dính líu đến các vụ tấn công, hoặc từ chối bình luận. Tuy nhiên, cơ quan tình báo hải ngoại Mossad của nước này được tin là một trong những mạng lưới tốt nhất về lực lượng cung cấp tin tức và mật vụ ở Trung Đông. 

Năm 2011, một người Iran thú nhận đã được Mossad tuyển mộ để ám sát một nhà khoa học từ trước đó trong năm. 

Virus máy tính Stuxnet - được bí mật truyền vào chương trình hạt nhân của Iran năm 2009 và gây ra thiệt hại tạm thời cho các máy li tâm của nước này - được tin là sản phẩm của các chuyên gia mạng Mỹ, Israel và có thể là Anh.

Trả đũa?

Đến nay, Iran vẫn chưa có phản ứng về các vụ tấn công này, thay vào đó họ lớn tiếng lên án chúng và thề sẽ tiếp tục chương trình hạt nhân của mình. 

Tuy nhiên, vụ ám sát mới nhất có thể là một giọt nước làm tràn li, khiến cơ quan tình báo hùng mạnh của nước này, Etilaat, và Lực lượng Quds thuộc Vệ binh Cách mạng tiến hành một số cuộc tấn công ở nước ngoài. 

Nếu họ muốn trả đũa nhằm vào Mỹ, họ chắc chắn có đủ các điệp vụ ở Iraq và Afghanistan để gây khó khăn cho người Mỹ tại đó. 

Tấn công nhằm vào các nhà khoa học hạt nhân của Israel là việc rất khó - được biết họ được bảo vệ rất chặt chẽ và tình báo Israel đang tăng cường đề phòng bất kể phản ứng nào của Iran. 

Richard Dalton, Đại sứ Anh tại Iran từ năm 2002 tới năm 2006 và giờ là một thành viên của nhóm cố vấn Anh Chatham House, tin rằng chiến dịch ngầm chống lại các nhà khoa học Iran đang bước vào giai đoạn nguy hiểm. 

"Bước tiếp theo đối với Iran là phản ứng kiểu nợ máu trả máu", theo ông Dalton. "Nếu một nhà nước đứng sau chiến dịch này thì đây là một chính sách khủng bố nhà nước mang tính quốc tế và nó đang mời gọi một phản ứng. Đó có vẻ như là một nút xoắn nữa mà sẽ dẫn tới một kiểu ăn miếng trả miếng".

Thanh Hảo (Theo BBC)

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét