Kỳ 1:
Cập nhật lúc 23/11/2010 08:45:03 AM (GMT+7)
- Sau gần nửa năm kể từ khi Công ty Innov Green Nghệ An triển khai trồng rừng trên diện tích đất rừng được tỉnh Nghệ An cho thuê, vùng đất vốn im lìm, nằm sâu trong núi rừng Cắm Muộn có sự thay đổi lớn. LTS: Tháng 3/2010, loạt bài “Giao đất rừng cho công ty nước ngoài” khởi đăng trên báo VietNamNet đã thu hút sự chú ý của công luận. Thủ tướng Chính phủ đã có công văn yêu cầu các tỉnh tạm ngừng cấp phép các dự án, thẩm tra lại tòan bộ quy trình cấp phép trong việc giao đất rừng cho công ty nước ngoài. Nhóm phóng viên VietNamNet đã miệt mài cắt rừng, lội suối, xâm nhập các địa bàn trọng yếu tại các vùng biên giới từ Móng Cái (Quảng Ninh) sang tới Tràng Định (Lạng Sơn), quay lại Quế Phong (Nghệ An), lên mạn Đông Giang, Tây Giang (Quảng Nam) để chấm định vị các địa bàn xung yếu, phác thảo nên bức tranh tổng quát và lắng nghe tiếng nói của người dân các địa phương đang được xem là đối tượng hưởng lợi của các dự án trồng rừng này. Xin giới thiệu loạt bài “Công ty InnovGreen đang làm gì trên biên giới của chúng ta?” để độc giả có thể hiểu thêm về một siêu dự án trồng rừng sát khu vực biên giới. |
Kỳ 1: InnovGreen “xé ngang” núi rừng Cắm Muộn
Con đường dẫn vào vùng đất trồng rừng của InnovGreen, nơi mảnh đất 3 bản Cắm thuộc xã Cắm Muộn (huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An) được làm rất “hoành tráng”, chênh vênh trên những bờ vực sâu hàng chục mét, xé ngang một mảng núi rừng xanh ngắt.
Rầm rộ mở đường lớn
Rầm rộ mở đường lớn
Giữa tháng 3/2010, Công ty InnovGreen Nghệ An (dưới đây sẽ gọi tắt là công ty IG) bắt đầu triển khai công việc phát thực bì, đào hố để trồng cây trên diện tích rừng được thuê.
Vào thời điểm đó, để vào được khu vực trồng cây của Innov Green, chúng tôi phải đi bộ xuyên rừng khoảng 4 giờ đồng hồ mới tới nơi. Quãng đường này dài khoảng 10km, là con đường mòn len lỏi giữa rừng rậm, men theo bờ suối, chênh vênh trên những vực sâu.
Con đường cơ giới do InnovGreen mở "xé ngang" núi rừng Cắm Muộn.
Trở lại đây sau hơn 4 tháng, chúng tôi hoàn toàn bất ngờ bởi sự thay đổi nhanh chóng. Con đường mòn xuyên rừng đã được Innov Green đào bới, làm thành một con đường lớn có chiều rộng khoảng 5m.
Bắt đầu từ bản Cắm, dấu vết máy móc cơ giới hiện đại đã in đẫm theo từng bước chân người dân ở đây.
Con đường đang thì công tuy gồ ghề nhưng chiếc xe ô tô 7 chỗ của chúng tôi vẫn có thể “vô tư” lao theo những con dốc cheo leo bên bờ suối. Bất kỳ ai ngồi trên xe lúc này cũng có cảm giác sợ hãi, dù không dám nói ra. Nhìn từ trên xe, dòng suối uốn lượn phía dưới sâu hun hút càng tạo thêm vẻ hiểm trở bên cạnh những vách núi cao ngất.
Từ những vách núi chênh vênh, những chiếc máy xúc, máy đào của Innov Green đã kéo dài con đường dẫn vào khu vực trồng rừng của họ. Sau hơn 4 tháng, con đường này đã hình thành được khoảng một nửa lộ trình.
Nhìn dấu vết của sự tác động bằng cơ giới, ai cũng có thể hình dung ra cả một quá trình miệt mài và phải tiêu tốn rất nhiều tiền bạc để có được con đường mới này. Có những đoạn vách núi cheo leo, hiểm trở mà con đường mòn trước đây chỉ vắt qua đủ cho một người đi bộ, nay đã bị máy móc đào sâu, khoét vào lòng núi để mở rộng cho xe ô tô chạy dễ dàng.
Con đường Innov Green đào bới, san lấp, chạy xuyên qua những quả núi, nương rẫy vốn trước kia là rừng, đều thuộc 3 bản Cắm
Giữa muôn trùng núi non, con đường mới của Innov Green uốn lượn như một vết xé trên bức tranh màu xanh, xám.
Những mảng màu xanh rừng nguyên sinh hiện không còn là bao. Xen kẽ giữa màu xanh là những mảng màu xám, đó là những khoảng rẫy của người dân vừa đốt để chuẩn bị gieo trồng vụ mới. Cũng có những quả đồi đã được người dân trồng lúa mới. Cây lúa mới phát triển cao khoảng 10cm, nhìn kỹ mới thấy một vài đốm xanh giữa màu đen và xám của tro rừng bị đốt.
Con đường được đào bới, san lấp, chạy xuyên qua những quả núi, nương rẫy vốn trước kia là rừng, đều thuộc 3 bản Cắm (trước đây là một bản Cắm, người dân di cư và mở rộng thành 3 khu vực, tạo thành 3 bản và người dân ở đây gọi cả ba bản này là bản Cắm).
Càng đi sâu vào, dốc núi càng cao, khe càng sâu hun hút, máy móc làm đường không hề dừng lại bởi sự gian nan, hiểm trở. Đoạn đường đã mở dài khoảng 5km nhưng là cả một công trình không dễ gì thực hiện được.
Một người dân bản dẫn đường cho chúng tôi, nói: “Không ngờ con đường mòn bây giờ lại thành như thế này. Chắc là họ phải tốn nhiều tiền lắm nhỉ?”.
Với diện tích đất rừng thuê được trên 669ha tại xã Cắm Muộn, Cty IG đang tiến hành trồng cây nguyên liệu, chủ yếu là giống cây keo.
Chủ tịch xã Cắm Muộn cho hay: “Từ cái lần trước các anh đến thăm với bà con nơi đây, đến tận bây giờ về phía Công ty Innov Green đem dự án vào trồng rừng đưa ra nhiều lời hứa sẽ đầu tư cho xã, tạo công ăn việc làm cho bà con dân bản… nhưng tất cả đến nay chỉ là lời hứa suông".
Khi được hỏi về tiến trình trồng rừng của IG, ông Lô Văn Vinh, Chủ tịch UBND xã Cắm Muộn cho biết: “Đến nay vẫn chưa có gì thay đổi, họ vẫn tiếp tục trồng cây, đường mở rộng hơn”.
Ông Vinh cũng không biết được đến thời điểm này IG đã trồng được bao nhiêu ha rừng trên địa bàn xã.
“Công ty đó vẫn không có sự liên hệ nào với địa phương. Cấp trên cũng không có một văn bản nào hướng dẫn, chỉ đạo đối với chính quyền xã”, ông Vinh nói.
Đề cập đến vấn đề Cty IG mở rộng diện tích lớn hơn so với diện tích đất được thuê, ông Vinh cho hay: “Xã cũng có cho địa chính, công an vào đo lại diện tích thì thấy họ lấy lớn hơn, con số cụ thể thì tôi không nhớ rõ”.
Thực tế mà chúng tôi ghi nhận được, đến thời điểm hiện tại, IG Nghệ An đã trồng cây trên diện tích rất lớn ở bản Cắm và bản Huôi Máy (xã Cắm Muộn). Giống cây mà họ trồng là cây keo.
Vị chủ tịch xã tiếp tục cho hay: “Từ cái lần trước các anh đến thăm với bà con nơi đây, đến tận bây giờ về phía Công ty Innov Green đem dự án vào trồng rừng đưa ra nhiều lời hứa sẽ đầu tư cho xã, tạo công ăn việc làm cho bà con dân bản… nhưng tất cả đến nay chỉ là lời hứa suông”.
Kiếm sống vụn vặt giữa núi rừng
Để đến được 3 bản Cắm, nhóm PV VietNamNet phải đi bộ gần 4 tiếng đồng hồ. Vị trí địa lý của xã Cắm Muộn là nơi giáp ranh vùng biên của 4 huyện Tương Dương, Quỳ Hợp, Quỳ Châu và Con Cuông, có gần 1.000 hộ dân với 5.600 nhân khẩu sống nhờ cậy vào rừng núi, với diện tích lớn từ bao đời nay có tập tục sống quảng canh trông lúa, ngô, sắn,…làm nhà và sinh sống trên lưng chừng núi.
Người dân không có đất làm rẫy phải đi vào rừng hái quả cà (quả sa nhân) để bán kiếm tiền....
Bất ngờ năm 2007, Cty IG “đổ bộ” về bản làng, họ thuê đất, đốt rừng đầu nguồn và trồng rừng mới. Đến thời điểm hiện nay IG đã cơ bản đốt xong rừng ở 3 bản Cắm và chủ yếu là trồng cây keo đơn thuần.
Lần trước chúng tôi vào với người dân 3 bản Cắm, các dòng sông, con suối nước chảy trong vắt, mát lạnh và cảm tưởng chắc là uống sẽ rất mát ngọt. Cũng đi trở lại trên con đường đó, dòng nước hôm nay đã nhuốm màu vàng óng, đục ngầu chảy nơi thượng nguồn.
“Đó là bà con mất đất sản xuất nên xuống sông làm vàng đó. Người dân bản địa chúng tôi làm vàng thì có từ bao đời nay nhưng theo thời vụ, mà đặc biệt là sau từng cơn mưa xuống thì vàng cám lộ thiên nhiều hơn. Bình thường thời điểm này bà con chủ yếu lên rừng hái lượm, làm nương rẫy. Nhưng từ khi đất bị thu hẹp vùng sản xuất thì buộc bà con kiếm thêm nguồn thu, cật lực xuống suối để đãi cát tìm vàng”, anh Lương Văn An, Phó trưởng Công an xã Cắm Muộn dẫn chúng tôi đi hàng giờ vượt đồi núi vào bản Huồi Máy chia sẻ.
Người dân cả 3 bản Cắm “hết đường” lên rừng sản xuất nay phải xuống suối làm vàng: “Cán bộ coi, bây giờ không còn đất sản xuất nữa, lên rừng hái lượm thì công ty nước ngoài họ đuổi. Ngày trước mùa này thì lên rừng đi hái quả Cà, cây Măng, cây Mây, lá rừng kiếm tiền chứ không đi làm vàng đâu, vàng mùa này ít lắm. Ta không muốn chết đói nên phải xuống sông làm vàng thôi”, anh Vi Văn Thái một người dân làm vàng ở 3 bản Cắm nói.
... Hoặc kiếm tìm vận may với vàng, khoáng sản khắp núi rừng khi không còn đủ nương rẫy người dân canh tác.
Dọc đường đi vào bản Huôi Máy chúng tôi bắt gặp những người dân bản địa lên rừng tìm những quả Sa Nhân (tiếng người Thái gọi là quả Cà). Quả Cà đối với đồng bào người Thái, Khơ Mú có tác dụng là một vị thuốc chữa trị bệnh đau lưng, đau bụng rất hữu hiệu đối với người dân nơi bản làng lụp xụp nơi vùng biên giới miền Tây xứ nghệ.
Mỗi năm cứ vào dịp tháng 7, 8 người dân Thái, Khơ Mú ở 3 bản Cắm vào rừng để hái lượm quả Cà về làm thuốc và bán lấy tiến. Mỗi 1 kg quả Cà có giá trị tải bản lên đến 24.000 đồng. Đó là vị thuốc quý, một nguồn thu nhập từ bao đời nay của người dân bản địa.
“Chỉ còn mùa này nữa thôi, Công ty nước ngoài họ không cho vào rừng của họ nữa, họ bảo đây là đất của họ rồi, không cho ta vào đi hái quả Cà nữa đâu. Không biết sau này dân bản ta sống thế nào được, chắc là dân bản ta chết đói cả thôi cán bộ ơi”. Chị Vi Thị Vân vừa đi hái lượm quả Cà từ trên rừng về trăn trở cho biết.
Đánh chết trâu vì… chạy vào vườn ươm cây giống
Tại bản Huôi Máy có 39 hộ dân thì có gần 200 nhân khẩu tập trung chủ yếu là người Khơ Mú. Người dân ở đây chủ yếu sống nhờ vào đất rừng, nay lại mất thêm cả đất sản xuất, người dân bất lực trước cảnh Cty IG đốt rừng và trồng rừng mới.
Chủ tịch xã Cắm Muộn, ông Lô Văn Vinh : "... Những lời hứa của Cty IG với người dân đến nay chỉ là lời hứa suông..."
Không chỉ mất đất sản xuất, mà diện tích chăn nuôi trâu bò, lợn gà cũng bị bóp nhỏ lại. Khiến người dân khi chăn nuôi thả rông trâu bò cũng bị chính IG "truy sát" cho đến chết khi chăn thả trong rừng.
Khoảng trung tuần 6/2010 đến nay, người dân và chính quyền xã Cắm Muộn đang “nóng” lên vì công nhân công ty này đã đánh cho đến chết một con trâu của ông Vi Văn Dũng ở bản Cắm. Lý do là con trâu đi tìm cỏ, chạy vào vườn ươm cây giống của Cty IG.
“Con trâu mà công nhân Công ty đánh cho đến chết khi vào vườn ươm cây giống có trọng lượng khoảng gần 200kg, con trâu này có giá trị trên 10 triệu đồng. Nhưng hiện nay vẫn chưa có thỏa thuận đền bù nào từ phía Innov Green với gia đình ông Dũng”. Anh Vi Thắng cán bộ tư pháp xã Cắm Muộn cho biết.
Chủ tịch xã Cắm Muộn, ông Lô Văn Vinh nói: “Phía Công ty IG không thực hiện đúng hợp đồng ban đầu là xây các công trinh phúc lợi cho dân bản như: làm đường, xây nhà văn hóa, tạo điều kiện cho con em đi học và đặc biệt là lấy lao động ở xã chứ không lấy lao động từ ngoài vào để làm việc cho Innov Green.
Nhưng đến hiện nay, họ chỉ lấy người ở các huyện khác Quỳ Châu, Quỳ Hợp và thậm chí là thuê lao động người Mông ở tỉnh Hà Giang vào đây để làm việc. Họ cho 50 người Mông ở tỉnh Hà Giang vào làm mà không có giấy tờ gì hết, khi đưa người vào làm cũng không hề thông qua chính quyền địa phương chi hết”.
Những đồi cây non của InnovGreen đã bắt đầu phủ màu xanh trên những sườn đồi mà trước đây người dân Cắm Muộn khai hoang làm rẫy, trồng lương thực sinh sống...
Anh Vi Thắng cán bộ tư pháp xã cho biết: “Tổng diện tích trên giấy tờ cho IG thuê là hơn 600 ha, nhưng mới đây xã và huyện đi đo lại thì con số đó đã lên đến 900 ha. Hiện nay cũng chưa thấy cấp trên can thiệp để đòi lại số đất đã bị chiếm”.
Trong tổng số diện tích đất rừng mà công ty này thuê để trồng rừng thì có khoảng hơn 100 ha là đất sản xuất, diện tích đất trên chủ yếu là trồng lúa, sắn và rau màu của dân nơi đây.
“Hiện nay tại bản Huôi Máy theo quy định ban đầu khoảng cách mà Cty IG đóng cọc lấy đất cách nhà dân bản là 100m, nhưng nguời dân phản ánh lên xã thì Công ty đã lấy đất đến sát bậc thang nhà dân”, ông Vinh nói.
Ngày 28/5/2009, ông Nguyễn Đình Chi – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An ký quyết định số 180/QĐ-UBND.ĐC về việc cho Công ty Innov Green Nghệ An thuê đất tại xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong (Nghệ An). Theo quyết định này, Công ty Innov Green Nghệ An được thuê 9.785.864,0m2 (798,5864ha) đất rừng tại xã Cắm Muộn (huyện Quế Phong, Nghệ An) để sử dụng vào mục đích trồng rừng nguyên liệu. Thời hạn thuê đất từ ngày 28/5/2009 cho đến ngày 25/6/2057. Giá thuê đất là 500 đồng/m2 . Ngày 23/7/2009, ông Thái Văn Nông – Phó Giám đốc Sở TN-MT Nghệ An ký Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số A0 786581 cho Công ty Innov Green Nghệ An. Theo đó, diện tích đất giao cho Công ty Innov Green Nghệ An là 6.694.269,0m2 (trên 669 ha), thuộc địa bàn xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong (Nghệ An). Thời hạn sử dụng đất đến hết ngày 25/6/2057. |
Quang Cường – Quốc Huy – Trí Thức
Cập nhật lúc 23/11/2010 09:15:14 AM (GMT+7)
- Phóng viên VietNamNet tiếp tục có chuyến ngược nguồn, tìm về những nơi mà người dân chịu ảnh hưởng của dự án thuê đất trồng rừng dài hạn của Công ty InnovGreen (sau đây sẽ viết tắt là Cty IG) ở các tỉnh đông bắc. Có thể nhận thấy, lợi ích của địa phương cơ sở và người dân hầu như chưa thấy như công ty này hứa khiến cho nhiều cán bộ cơ sở bắt đầu hoài nghi về dự án này.
LTS: Tháng 3/2010, loạt bài “Giao đất rừng cho công ty nước ngoài” khởi đăng trên báo VietNamNet đã thu hút sự chú ý của công luận. Thủ tướng Chính phủ đã có công văn yêu cầu các tỉnh tạm ngừng cấp phép các dự án, thẩm tra lại tòan bộ quy trình cấp phép trong việc giao đất rừng cho công ty nước ngoài. Nhóm phóng viên VietNamNet đã miệt mài cắt rừng, lội suối, xâm nhập các địa bàn trọng yếu tại các vùng biên giới từ Móng Cái (Quảng Ninh) sang tới Tràng Định (Lạng Sơn), quay lại Quế Phong (Nghệ An), lên mạn Đông Giang, Tây Giang (Quảng Nam) để chấm định vị các địa bàn xung yếu, phác thảo nên bức tranh tổng quát và lắng nghe tiếng nói của người dân các địa phương đang được xem là đối tượng hưởng lợi của các dự án trồng rừng này. Xin giới thiệu loạt bài “Công ty InnovGreen đang làm gì trên biên giới của chúng ta?” để độc giả có thể hiểu thêm về một siêu dự án trồng rừng sát khu vực biên giới. |
Xa cũng được, miễn là được cấp đất (?!)
Sau 5 tháng, chúng tôi có dịp trở lại xã Hà Lâu (huyện Tiên Yên - Quảng Ninh), nơi mà Cty IG Quảng Ninh thuê đất rừng 50 năm với diện tích lên đến hơn 400ha. Đến đầu năm 2010, công ty này đã tiến hành trồng được hơn 200 ha.
Ông Lý Vì, Bí thư đảng ủy xã Hà Lâu: "Nhiều khu vực công ty InnovGreen vào thuê toàn đất đá, cỏ cũng khó sống, thế mà công ty này vẫn muốn thuê... Chắc có vấn đề gì nữa chứ không chỉ trồng rừng đâu?". Ảnh: Duy Tuấn
Hình ảnh được Pv. VietNamNet ghi tại biên giới Việt Nam - Trung Quốc tại xã Tân Minh (Tràng Định, Lạng Sơn). Công ty này làm đường, trồng rừng ngay sát đường phân định biên giới, điểm cao quân sự. Ảnh: Duy Tuấn
Chủ tịch xã Đông Quan: Nhiều người dân nghĩ mình bị lừa khi giao đất cho cty IG nhưng những lời hứa của họ không được thực hiện.
Một người dân xã Đông Quan bên hố cây bạch đàn được công ty này trồng khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép. Đất rừng của nhiều người dân xã này đã "ra đi" theo lời hứa tốt đẹp mà dự án này mang lại. Ảnh: VietNamNet
Đường và rừng bạch đàn của Cty InnovGreen tại xã Kháng Chiến. Ảnh: Hoàng Sang
Còn ông, Triệu Minh Quân, Phó phòng NN&PTNT huyện Tràng Định thì thông tin rằng: Người của công ty này làm việc không có kế hoạch, thích là đến gọi đi, nếu cán bộ phòng nói là bận thì ngay lập tức họ chạy sang bên UBND huyện. Không biết họ nói gì nhưng tức khắc ngay sau đó có giấy “mời” cán bộ phòng “phối hợp” với họ.
Rồi ông Quân nói tiếp: "Mình thẩm định cho họ, ví dụ như 1000 ha thì tối thiểu anh phải trồng được 800 ha thì tôi mới thẩm định tiếp. Đằng này họ cứ thúc giục UBND huyện ra giấy mời buộc mình thẩm định tiếp. Cứ làm kiểu “đánh trồng bỏ dùi”. Gần như là chiếm đất?”.
“Chúng tôi đi thẩm định, công ty IG chỉ cho ăn và ít tiền xăng. Anh bảo, có lúc phải nhịn đói, những khu vực rừng sâu phải 2-3h chiều mới được ăn cơm… Nhiều lúc bực lắm… Họ trồng rừng mà mình có biết đâu. Đưa cây gì, trồng bao nhiêu ha, mật độ ra làm sao… không thèm báo cáo phòng”, một cán bộ phòng NN&PTNT huyện Tràng Định bức xúc.
Duy Tuấn - Trường Giang - Hoàng Sang
(còn nữa)
Sau 5 tháng, chúng tôi có dịp trở lại xã Hà Lâu (huyện Tiên Yên - Quảng Ninh), nơi mà Cty IG Quảng Ninh thuê đất rừng 50 năm với diện tích lên đến hơn 400ha. Đến đầu năm 2010, công ty này đã tiến hành trồng được hơn 200 ha.
Ông Lý Vì, Bí thư đảng ủy xã Hà Lâu: "Nhiều khu vực công ty InnovGreen vào thuê toàn đất đá, cỏ cũng khó sống, thế mà công ty này vẫn muốn thuê... Chắc có vấn đề gì nữa chứ không chỉ trồng rừng đâu?". Ảnh: Duy Tuấn
Tiếp chúng tôi tại trụ sở, ông Lý Vì, Bí thư xã Hà Lâu bắt đầu câu chuyện với thông tin vui: Sau khi báo VietNamNet phản ảnh về việc tranh chấp giữa người dân thôn Bản Danh với Cty IG một quả đồi hơn 100 ha, đến nay không thấy thông tin tranh chấp với dân nữa.
“Dân bảo, nếu trồng rừng ở đấy thì không biết thả trâu bò ở đâu, Cty IG có nói lại là sau 3 năm trồng thì trâu bò thoải mái thả, dân đầu tiên cũng xuôi xuôi nhưng sau lại không đồng ý.
Khu vực IG nhận là khu vực chăn thả trâu bò của người dân, chúng tôi bảo với Cty IG lên họp dân với chúng tôi để làm công tác tư tưởng nhưng các anh ấy không lên nên có gây bức xúc cho người dân”, ông Vì nói.
Là một người gắn bó với làng bản bao năm, ông Vì hiểu được tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số. Thế nên “mặc dù tỉnh giao cho các anh (Cty InnovGreen) rồi nhưng bản chất đất này là chăn nuôi của dân rồi. Nhà nước giao cho ai là quyền của nhà nước nhưng người dân kiến nghị để có chỗ mà chăn thả. Tư tưởng người Dao, nếu họ đã thông rồi thì sẽ đi (chấp nhận), nhưng nếu chưa thì kiểu gì cũng không”.
Ban đầu khi Cty IG vào đặt vấn đề về dự án, ông Vì và lãnh đạo xã đều hy vọng đến việc dự án sẽ đem lại công ăn việc làm cho người dân, nhất là đảm bảo đời sống cho những thôn còn rất khó khăn như bản Danh, Nà Hắc, Bản Buông. Thế nhưng đến bây giờ, vị Bí thư đưa ra nhận xét: “Trước mắt thì chưa thấy làm lợi gì cho người dân, xã cũng không, còn về sau thì không biết”.
“Dân bảo, nếu trồng rừng ở đấy thì không biết thả trâu bò ở đâu, Cty IG có nói lại là sau 3 năm trồng thì trâu bò thoải mái thả, dân đầu tiên cũng xuôi xuôi nhưng sau lại không đồng ý.
Khu vực IG nhận là khu vực chăn thả trâu bò của người dân, chúng tôi bảo với Cty IG lên họp dân với chúng tôi để làm công tác tư tưởng nhưng các anh ấy không lên nên có gây bức xúc cho người dân”, ông Vì nói.
Là một người gắn bó với làng bản bao năm, ông Vì hiểu được tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số. Thế nên “mặc dù tỉnh giao cho các anh (Cty InnovGreen) rồi nhưng bản chất đất này là chăn nuôi của dân rồi. Nhà nước giao cho ai là quyền của nhà nước nhưng người dân kiến nghị để có chỗ mà chăn thả. Tư tưởng người Dao, nếu họ đã thông rồi thì sẽ đi (chấp nhận), nhưng nếu chưa thì kiểu gì cũng không”.
Ban đầu khi Cty IG vào đặt vấn đề về dự án, ông Vì và lãnh đạo xã đều hy vọng đến việc dự án sẽ đem lại công ăn việc làm cho người dân, nhất là đảm bảo đời sống cho những thôn còn rất khó khăn như bản Danh, Nà Hắc, Bản Buông. Thế nhưng đến bây giờ, vị Bí thư đưa ra nhận xét: “Trước mắt thì chưa thấy làm lợi gì cho người dân, xã cũng không, còn về sau thì không biết”.
Hình ảnh được Pv. VietNamNet ghi tại biên giới Việt Nam - Trung Quốc tại xã Tân Minh (Tràng Định, Lạng Sơn). Công ty này làm đường, trồng rừng ngay sát đường phân định biên giới, điểm cao quân sự. Ảnh: Duy Tuấn
Bí thư xã Hà Lâu lấy làm lạ về dự án này: Khu vực Cty IG đầu tư trồng rất xa, khó khăn. Ban đầu IG nói là cứ có đất là được rồi, xa mấy chúng tôi cũng mở đường đi được. Miễn là các anh cấp đất thì chúng tôi mở đường. Rồi thì những khu vực trồng rừng đều rất xa, đường sá không có, muốn đầu tư phải bỏ rất nhiều vốn.
Rồi ông tỏ ra nghi ngờ: “Chắc là có vấn đề gì nữa chứ không chỉ trồng rừng đâu? Bởi tôi nghĩ là cái đồi ở trong bản Danh đang tranh chấp với người dân, đất không có mấy, toàn là đồi đá…, rất khắc nghiệt, hạn hán quanh năm, cỏ cũng khó sống chứ nói gì cây. Thế mà công ty này cũng muốn xin bằng được?”.
Trùng với diện tích rừng đã có chủ
Ở tỉnh Lạng Sơn, ngay sau khi VietNamNet phản ánh về “điểm nóng” ở xã Đông Quan (huyện Lộc Bình) tình trạng công ty IG lập hồ sơ thuê đất chồng lên cả đất của dân, chồng lên dự án khác chưa thanh lý, nợ tiền công (qua nhà thầu), đến nay sự việc đã có chiều hướng tiến triển tốt lên, có lợi cho người dân.
Tiếp thu ý kiến của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Lạng Sơn đã có quyết định tạm đình chỉ các dự án thuê đất, trồng rừng của Cty IG trên địa phương này và thành lập đoàn liên ngành kiểm tra. Xã Đông Quan nằm trong một số điểm kiểm tra.
Rồi ông tỏ ra nghi ngờ: “Chắc là có vấn đề gì nữa chứ không chỉ trồng rừng đâu? Bởi tôi nghĩ là cái đồi ở trong bản Danh đang tranh chấp với người dân, đất không có mấy, toàn là đồi đá…, rất khắc nghiệt, hạn hán quanh năm, cỏ cũng khó sống chứ nói gì cây. Thế mà công ty này cũng muốn xin bằng được?”.
Trùng với diện tích rừng đã có chủ
Ở tỉnh Lạng Sơn, ngay sau khi VietNamNet phản ánh về “điểm nóng” ở xã Đông Quan (huyện Lộc Bình) tình trạng công ty IG lập hồ sơ thuê đất chồng lên cả đất của dân, chồng lên dự án khác chưa thanh lý, nợ tiền công (qua nhà thầu), đến nay sự việc đã có chiều hướng tiến triển tốt lên, có lợi cho người dân.
Tiếp thu ý kiến của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Lạng Sơn đã có quyết định tạm đình chỉ các dự án thuê đất, trồng rừng của Cty IG trên địa phương này và thành lập đoàn liên ngành kiểm tra. Xã Đông Quan nằm trong một số điểm kiểm tra.
Chủ tịch xã Đông Quan: Nhiều người dân nghĩ mình bị lừa khi giao đất cho cty IG nhưng những lời hứa của họ không được thực hiện.
Kết quả kiểm tra cho thấy: Tại xã Đông Quan hồ sơ xin thuê đất của Cty này đã trùng lên hàng trăm ha đất rừng nguyên liệu, đất rừng của Cty lâm nghiệp Lộc Bình. Đặc biệt là có tới 250ha đất rừng đã giao cho 14 hộ dân trong xã.
Ông Vỹ Sỹ Phóng, Chủ tịch UBND xã Đông Quan cho biết thêm: Những hộ dân bị nợ tiền công thì đã được trả hết. Lúc đoàn kiểm tra đến thì đã xong rồi.
Vị chủ tịch xã nói về cảnh tình của người dân khi dự án vào: “Khi vào thì có hứa hẹn tạo công ăn việc làm cho nhân dân địa phương, sau này sẽ hỗ trợ những công trình phúc lợi, nhà văn hoá, đường, kéo điện. Nhưng họ lấy toàn người có trình độ 12 thì xã này làm gì có, chỉ có số ít làm thuê thời vụ.... Chưa làm được cái gì hết.
Giải phóng đã bao nhiêu năm rồi nhưng ở đây nhiều vùng người dân vẫn đang phải đèn dầu tì tì thôi. Hiện giờ Cty IG chỉ cho người vào bảo vệ rừng đã trồng vì sợ người dân đốt đi. Người dân họ bức xúc vì lúc đầu nghe tin mở đường, kéo điện thì mừng nhưng đến giờ không thành mà rừng thì đã trồng rồi. Họ nghĩ là mình bị lừa. Hứa không đi đôi với làm. Tập tính của đồng bào dân tộc là thế”.
Ông Vỹ Sỹ Phóng, Chủ tịch UBND xã Đông Quan cho biết thêm: Những hộ dân bị nợ tiền công thì đã được trả hết. Lúc đoàn kiểm tra đến thì đã xong rồi.
Vị chủ tịch xã nói về cảnh tình của người dân khi dự án vào: “Khi vào thì có hứa hẹn tạo công ăn việc làm cho nhân dân địa phương, sau này sẽ hỗ trợ những công trình phúc lợi, nhà văn hoá, đường, kéo điện. Nhưng họ lấy toàn người có trình độ 12 thì xã này làm gì có, chỉ có số ít làm thuê thời vụ.... Chưa làm được cái gì hết.
Giải phóng đã bao nhiêu năm rồi nhưng ở đây nhiều vùng người dân vẫn đang phải đèn dầu tì tì thôi. Hiện giờ Cty IG chỉ cho người vào bảo vệ rừng đã trồng vì sợ người dân đốt đi. Người dân họ bức xúc vì lúc đầu nghe tin mở đường, kéo điện thì mừng nhưng đến giờ không thành mà rừng thì đã trồng rồi. Họ nghĩ là mình bị lừa. Hứa không đi đôi với làm. Tập tính của đồng bào dân tộc là thế”.
Một người dân xã Đông Quan bên hố cây bạch đàn được công ty này trồng khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép. Đất rừng của nhiều người dân xã này đã "ra đi" theo lời hứa tốt đẹp mà dự án này mang lại. Ảnh: VietNamNet
Về 52ha đất rừng chưa được cấp phép thuê nhưng đã trồng của công ty này, ông Phóng cho biết, hiện người dân vẫn tiếp tục chăn thả trâu bò như trước. “Cây đã trồng thì anh (Cty IG - P.v) không thể khiêng về được, họ vẫn vào để bảo vệ cây. Nếu dân mà chặt thì anh phải chịu thôi vì anh không phải là chủ đất”.
“Gần như là chiếm đất?”
Sau 3 năm triển khai dự án trồng rừng, không chỉ người dân một số địa phương không đồng tình với việc cho thuê đất rừng 50 năm, ngay cả cán bộ phòng ban chuyên môn ở cấp huyện cũng bức xúc.
Đến giờ, khi nói với phóng viên VietNamNet về dự án của Cty IG, ông Nguyễn Tài Tuệ, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Tràng Định đã phải thốt lên: Tôi cũng không mặn mà ở chỗ Cty IG này lắm đâu!
Không chỉ ông Tuệ mà nhiều cán bộ ở phòng chuyên môn này bày tỏ thái độ bức xúc đối với cách làm việc của một số cán bộ, nhân viên công ty này. Ông Tuệ cho biết: Tỉnh thì chưa có quyết định thu hồi đất, thiết kế trồng rừng thì họ tự thiết kế thôi, chúng tôi là cơ quan chuyên môn mà cũng không được biết. Kể cả giống cũng chưa được kiểm định của cơ quan chuyên môn VN. Thế nhưng công ty có nguồn gốc nước ngoài này lại tự ý triển khai trồng rừng của họ.
“Gần như là chiếm đất?”
Sau 3 năm triển khai dự án trồng rừng, không chỉ người dân một số địa phương không đồng tình với việc cho thuê đất rừng 50 năm, ngay cả cán bộ phòng ban chuyên môn ở cấp huyện cũng bức xúc.
Đến giờ, khi nói với phóng viên VietNamNet về dự án của Cty IG, ông Nguyễn Tài Tuệ, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Tràng Định đã phải thốt lên: Tôi cũng không mặn mà ở chỗ Cty IG này lắm đâu!
Không chỉ ông Tuệ mà nhiều cán bộ ở phòng chuyên môn này bày tỏ thái độ bức xúc đối với cách làm việc của một số cán bộ, nhân viên công ty này. Ông Tuệ cho biết: Tỉnh thì chưa có quyết định thu hồi đất, thiết kế trồng rừng thì họ tự thiết kế thôi, chúng tôi là cơ quan chuyên môn mà cũng không được biết. Kể cả giống cũng chưa được kiểm định của cơ quan chuyên môn VN. Thế nhưng công ty có nguồn gốc nước ngoài này lại tự ý triển khai trồng rừng của họ.
Đường và rừng bạch đàn của Cty InnovGreen tại xã Kháng Chiến. Ảnh: Hoàng Sang
Còn ông, Triệu Minh Quân, Phó phòng NN&PTNT huyện Tràng Định thì thông tin rằng: Người của công ty này làm việc không có kế hoạch, thích là đến gọi đi, nếu cán bộ phòng nói là bận thì ngay lập tức họ chạy sang bên UBND huyện. Không biết họ nói gì nhưng tức khắc ngay sau đó có giấy “mời” cán bộ phòng “phối hợp” với họ.
Rồi ông Quân nói tiếp: "Mình thẩm định cho họ, ví dụ như 1000 ha thì tối thiểu anh phải trồng được 800 ha thì tôi mới thẩm định tiếp. Đằng này họ cứ thúc giục UBND huyện ra giấy mời buộc mình thẩm định tiếp. Cứ làm kiểu “đánh trồng bỏ dùi”. Gần như là chiếm đất?”.
“Chúng tôi đi thẩm định, công ty IG chỉ cho ăn và ít tiền xăng. Anh bảo, có lúc phải nhịn đói, những khu vực rừng sâu phải 2-3h chiều mới được ăn cơm… Nhiều lúc bực lắm… Họ trồng rừng mà mình có biết đâu. Đưa cây gì, trồng bao nhiêu ha, mật độ ra làm sao… không thèm báo cáo phòng”, một cán bộ phòng NN&PTNT huyện Tràng Định bức xúc.
Duy Tuấn - Trường Giang - Hoàng Sang
(còn nữa)
Cập nhật lúc 23/11/2010 09:40:56 AM (GMT+7)
- Công ty InnovGreen hùng hồn tuyên bố, mục tiêu chính trong việc đầu tư trồng rừng dài hạn tại Việt Nam là “đưa lại lợi ích cho người dân và chính quyền địa phương”. Khi mới triển khai được 3 năm, Cty IG Quảng Ninh lại có báo cáo rằng đã tạo công ăn việc làm “thường xuyên, ổn định” cho người dân với mức thu nhập khá cao (2,2 – 2,5 triệu/tháng). Tuy nhiên, thực tế không như vậy...Trong báo cáo về “tình hình triển khai kế hoạch trồng rừng của Cty TNHH 1 thành viên InnovGreen Quảng Ninh” (Cty IG) gửi UBND tỉnh này vào tháng 12/2009 có đề cập đến vấn đề “đã tạo công ăn việc làm thường xuyên và ổn định cho người dân địa phương với thu nhập bình quân của người dân hàng tháng là 2,2 đến 2,5 triệu đồng”.
Trước đó, trong phần thuyết trình dự án tại Sở KHĐT Quảng Ninh ngày 9/2/2007, trước đông đảo các ngành chức năng, đại diện của Công ty GreenElite đã nói: Khi đầu tư trồng rừng nguyên liệu gỗ cao cấp tại Quảng Ninh sẽ đưa lại 5 lợi ích: Công ty; người dân bản địa; quốc gia (không ghi rõ là QG nào); thế giới và lợi ích cho chính quyền địa phương.
Trước đó, trong phần thuyết trình dự án tại Sở KHĐT Quảng Ninh ngày 9/2/2007, trước đông đảo các ngành chức năng, đại diện của Công ty GreenElite đã nói: Khi đầu tư trồng rừng nguyên liệu gỗ cao cấp tại Quảng Ninh sẽ đưa lại 5 lợi ích: Công ty; người dân bản địa; quốc gia (không ghi rõ là QG nào); thế giới và lợi ích cho chính quyền địa phương.
Đáng chú ý, vị đại diện của nhà đầu tư nước ngoài này còn nhấn mạnh, trong các lợi ích trên thì “mục tiêu chính của công ty là lợi ích cho người dân bản địa và lợi ích cho chính quyền địa phương”?
Những dòng chữ trong báo cáo của Công ty InnovGreen tại Quảng Ninh khiến những người có kiến thức kinh tế ít ỏi cũng không thể không đặt vấn đề. Bởi thông thường, vấn đề đầu tư để sinh lợi cho doanh nghiệp phải được đặt lên hàng đầu. Chẳng lẽ mang hàng trăm triệu USD đầu tư vào Việt Nam đầu, doanh nghiệp này nhắm tới mục tiêu chính như vây?
Thực sự mục tiêu chính mà lãnh đạo công ty có nguồn gốc nước ngoài vào thuê đất trồng rừng dài hạn tại Việt Nam này nói có đúng như vậy?
Làm thuê cho Cty IG thu nhập cao hơn lãnh đạo xã?
Chúng tôi mang thông tin trên đến tìm hiểu tại xã biên giới Hải Sơn, thuộc TP. Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Hiện Công ty IG Quảng Ninh cũng đã tiến hành trồng hơn 400ha trong tổng số hơn 1000 ha được cấp phép tại xã này.
 |
Dòng sông Ka Long phân định biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Bên kia sông là xã Na Lư, thuộc Phòng Thành, tỉnh Quảng Tây (TQ), còn bên này là các xã Bắc, Hải Sơn..., thuộc Móng Cái, Quảng Ninh. Ngay sát đường biên, tại xã Hải Sơn, Cty InnovGreen đã tiến hành trồng 400ha trong tổng số hơn 1000ha được cấp giấy phép đầu tư. Ảnh: Duy Tuấn |
Ông Phùn Văn Huy, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Sơn (TP. Móng Cái, Quảng Ninh) đã phải bật cười khi đọc báo cáo “Tình hình triển khai dự án đến tháng 12/2009” của Cty IG Quảng Ninh.
Ông nực cười bởi vì với người dân ở địa phương ông, thu nhập bình quân mỗi tháng chỉ tính bằng con số trăm nghìn, thậm chí có người chỉ làm ruộng, bám vào rừng chỉ đủ ăn mà nay lại thấy có gần 100 người được Cty IG trả lương tháng lên tới 2,5 triệu.
Nếu đúng vậy thì điều đó cũng đồng nghĩa với việc có gần 100 người nông dân trong xã có thu nhập bình quân cao hơn lương của ông và lãnh đạo xã (?!)
Ông Huy cho biết thực tế tại địa phương mình, khi dự án vào thì lúc đầu giúp được 20-30 người dân với kiểu làm thuê qua người trung gian. Hết vụ trồng rừng cũng có nghĩa là họ hết việc. Chỉ đơn thuần là người làm công, không có hợp đồng gì ràng buộc với công ty này.
 |
Ông Phùn Văn Huy, Phó chủ tịch xã Hải Sơn: Được như báo cáo của Cty IG đã tốt. Thực tế làm gì có chuyện 60-80 người dân xã Hải Sơn có thu nhập như thế. Nếu vậy thì thu nhập của họ cao hơn lương của lãnh đạo xã à? - Ảnh: Trường Giang |
Trong khi đó, tại bản báo cáo của Cty IG gửi UBND tỉnh Quảng Ninh tháng 12/2009 nói rõ đã tạo công ăn việc làm cho những địa phương mà dự án có mặt đều ghi rõ kết quả: Công ty đã tạo công ăn việc làm ổn định và thường xuyên cho người dân địa phương với mức thu nhập bình quân 2,3 đến 2,5 triệu đồng. Cụ thể tại xã Hải Sơn có 60-80 người được hưởng lợi ích như vậy.
Ông Huy cho biết: Làm gì có, chỉ có thời vụ thôi. Được thế thì đã tốt. Thỉnh thoảng mới được thuê trồng rừng. Hợp đồng làm ổn định lâu dài thì không có. Nếu đúng thế thì lương của dân trong xã cao hơn cả lương Phó Chủ tịch xã như tôi à?
Bản thân ông Huy là Phó Chủ tịch xã phụ trách trực tiếp lĩnh vực nông lâm nghiệp cũng biết rất ít thông tin về việc Cty IG vào trồng rừng trên địa bàn xã mình quản lý. Thông tin ông có được về Cty IG chỉ là công ty này được phép trồng 400ha trong trong tổng số hơn 1000ha đất rừng tại thôn Pò Hèn.
 |
Tiểu khu 346 tại xã Hải Sơn, nơi công ty InnovGreen được phép trồng rừng lâu năm. Trong biên bản thẩm tra đất của các cơ quan chức năng ở Quảng Ninh có ghi: Nguồn gốc đất thuộc BQL rừng phòng hộ Móng Cái, là đất rừng tự nhiên, có phần được quy hoạch cho đất Quốc phòng - Ảnh: Duy Tuấn |
Cuối năm 2008, cty này bắt đầu trồng rừng, nhưng mãi đến cuối 2009, ông mới được mời vào tham quan khu rừng trồng của cty này để “đi xem rừng nó trồng thế nào”!
Còn tại xã Quảng Thành (huyện Hải Hà), một địa phương nằm ngay cạnh Quốc lộ 18. Năm 2008, Cty này được UBND tỉnh Quảng Ninh cấp “sổ đỏ” thời hạn 50 năm với diện tích 80ha trong số 400ha dự kiến và đã tiến hành trồng rừng.
Anh Đặng Xuân Duy, Chánh VP UBND xã cho biết: “Dự án đã thực hiện 3 năm nhưng việc tạo công ăn việc làm cho dân địa phương thì chưa có gì. Ban đầu người dân không nắm được mục đích của dự án và họ sẽ được hưởng lợi từ dự án này. Người dân rất tiếc khi rừng cũ bị chặt hạ, vì đó là nơi họ thường vào lấy củi, lấy gỗ phục vụ cuộc sống”.
"Làm láo báo cáo hay"?
Không chỉ người dân không được hưởng lợi ích như trong báo cáo của Cty IG mà đến “nhà thầu” cũng phải kêu lỗ sau khi hợp đồng trồng rừng thuê cho Cty này. Thậm chí còn không được trả đủ tiền thưởng như đã hứa.
 |
Trần Văn Hây, một người dân xã Hải Sơn: Tôi nhận khoán trồng rừng cho InnovGreen nhưng bị lỗ nên tôi không làm nữa. Sau đó lực lượng trồng rừng chủ yếu là người ngoài xã, dân chúng tôi làm gì được "việc làm ổn định", thu nhập 2,5 triệu/ tháng như báo cáo của công ty này. Làm láo báo cáo hay rồi? - Ảnh: Trường Giang |
Năm 2009, anh Trần Văn Hây (thôn Lục Chắn, xã Hải Sơn) nhận tập hợp nhân công trồng rừng thuê cho cty này tại xã Hải Sơn. Hình thức là cty hợp đồng với nhà thầu, số nhân công làm thuê thì chỉ hưởng được tiền công theo ngày.
“Mình chỉ có hợp đồng giao khoán với cty thôi, không có hợp đồng lao động, có chuyện gì về lao động mình phải chịu. Cty giao khoán mỗi ha là 4 triệu đồng nhưng mà lỗ do tiền ăn và xăng xe cao nên tôi không làm nữa. Công việc chủ yếu là phát, dọn, trồng. Mỗi đợt mình thuê khoảng 20-30 người”, anh Hây nói.
Anh Hây tiếp tục cho biết: “Hơn 400 ha đã trồng thì chủ yếu người bên ngoài địa phương làm chứ trong xã không làm. Thực tế không như báo cáo của IG về tạo công ăn việc làm như anh nói đâu, bọn em đi làm ở đây nên biết. Thậm chí còn nói nhau nặng nề với nhân viên của công ty. Làm láo báo cáo hay rồi’.
 |
Rừng bạch đàn của Cty InnovGreen tại xã Quảng Thành, huyện Hải Hà. Khu vực trồng rừng ở Quảng Thành gần với đường 340 đi lên cửa khẩu Bắc Phong Sinh, khoảng cách là 20 km, đi xuống đường 18 là 2km - Ảnh: Duy Tuấn |
"Trong khoảng thời gian hợp đồng mà mình làm kịp thì Cty IG thưởng cho 5 triệu, nhưng khi mình hoàn thành thì bị trừ mất hơn 1 triệu. Nhiều lúc mưa gió công nhân phải nằm chờ trong rừng cả tháng, lấy đâu ra mà lãi nữa” - anh Hây nói.
Còn theo anh Nguyễn Viên Tuyền, cán bộ văn phòng UBND xã Quảng Thành, thì tại huyện Hải Hà (nơi có dự án trồng rừng của Cty IG) chỉ có anh từng là nhân viên chính thức của IG Quảng Ninh. Sau 2 năm làm việc, anh bị điều chuyển sang tỉnh khác, biết rằng sẽ không thể sống với mức lương 2,5 triệu, nên anh đã xin nghỉ.
Nói về hiệu quả kinh tế của việc trồng rừng theo “cách của Cty IG”, anh Tuyền cho biết: “Theo cảm nhận của tôi thì khó có thể lấy lại được nguồn vốn đầu tư trồng rừng vì đầu tư rất lớn. Sẽ khó thu hồi vốn chứ chưa nói đến lãi…”.
Duy Tuấn - Trường Giang - Hoàng Sang
(còn nữa)
Xem tiếp kỳ 7 và 6 tại đây:
Thâm nhập chốt quân sự nơi InnovGreen trồng rừng
và xem thêm:
Doanh nghiệp nước ngoài thuê đất rừng giá 180.000 đ/ha
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét